Shkruan: Fisnik Muça, doktor i Shkencave Politike
Në fundin e vitit 2019 shtetet e botës filluan që të ballafaqohen me virusin korona COVID-19, gjë që ndikoi që ekonomia dhe tregtia ndërkombëtare të shënojë rënie në krahasim me vitin paraprak. Si rezultat i masave kufizuese dhe rritjes të numrit të të infektuarve, sipas të dhënave nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, ekonomia botërore për vitin 2020 pritet që të shënojë një rënie prej -4.9%, kurse sipas të dhënave të Organizatës Botërore e Tregtisë, tregtia ndërkombëtare është projektuar që të shënojë një rënie prej -13% deri në -32%. Duke nisur nga fillimi i marsit të vi tit Republika e Maqedonisë së Veriut ka shënuar rastet e para të të infektuarve me COVID-19 ku numri edhe ditëve të sodit është në rritje e sipër. Me rritjen e numrit të viktimave, Maqedonia e Veriut filloi që të ndjekë rekomandimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë për parandalimin e pandemisë, si dhe u përpiluan politika nga qeveria teknike e asaj kohe ku u shpall edhe gjendja e jashtëzakonshme. Sikurse edhe në vende të tjera të botës, poashtu edhe në vendin tonë, COVID-19 kishte një ndikim tepër negativ në rritjen ekonomike, saqë edhe projektimet për vitin 2020 sa i takon Bruto Produktit Vendor janë shënuar në vlerën prej -4.4% .
Qyteti i Dibrës, një vend me jo më shumë se 12 mijë banorë bashkë me fshatrat, gjithashtu ka qenë i ndikuar nga përhapja e virusit, ku ka pasur edhe viktima dhe persona të infektuar. Pasojat e COVID-19 kanë qenë të llojeve të ndryshme, por ndër të rëndësishmet janë pasojat negative sa i takon ekonomisë dhe tregtisë vendase. Me mbylljen e kufijve dhe karanitimit të qytetit, u mbyllën edhe bizneset e vogla dhe të mesme në qytet, duke nisur nga: restorantet, kafenetë, hotelet, turizmi i banjave termale, dyqanet e zejtarëve, institucionet financiare, të gjitha dyqanet e tekstilit, hekurishtet, e kështu me radhë. Me orare të caktuara dhe rregulla kufizuese funksionin vetëm se shitoret me pakicë dhe marketet ushqimore, farmacitë dhe ndonjë shitore që shërbente gjëra të nevojshme dhe elementare. Kjo gjendje e cila vazhdoi për më tepër se një muaj, ndikoi që të shënojë edhe efektet e para negative në ekonominë dhe tregtinë vendase. Gjithashtu edhe mbyllja e kufijve çoi në atë që qytetin të mos e frekuentojnë fshatrat e afërta nga Shqipëria, banorët e të cilave bëjnë pazarin në Dibër, kurse nga pjesë të tjera të Shqipërisë shfrytëzojnë edhe turizmin e banjave termale.
Me hapjen e restoranteve, kafeneve dhe hoteleve, filluan që të zbatohen masat e reja kufizuese që përcaktonin mënyrën sesi duhej të punonin këto biznese. E gjithë kjo periudhë e gjatë e izolimit dhe mbylljes, arriti kulmin me mosardhjen e mërgimtarëve nga SHBA-të dhe vendet Perëndimore, që janë një bosht mjaft i rëndësishëm i ekonomisë vendase.
Izolimi dhe masat kufizuese si rezultat i COVID-19 kanë ndikuar negativisht në:
- Uljen ekonomike të qytetit;
- Reduktimin e numrit të punëtorëve në disa kompani;
- Të frikësuar nga ajo gjendje, njerëzit janë detyruar të kursejnë, në vend që të konsumojnë dhe investojnë;
- Shkurtimin e vendeve të punës;
- Anulimin e festave familjare, që ndikoi edhe një pjesë mjaft të rëndësishme të bizneseve të cilët janë shumë aktiv gjatë sezonit të verës.
Nëse pyesni pronarët e bizneseve të vogla dhe të mesme në qytet, përgjigjja që do të merrni do të jetë pothuajse e njëjtë, pra që fitimi ka qenë i ulët dhe që masat ekonomike e ndërmarra nga qeveria nuk kanë qenë të mjaftueshme për të përballuar krizën. Në qytetet e vogla sikurse Dibra, ekonomia, tregtia dhe jeta e përditshme janë tepër të ndërlidhura. Sikur të mos mjaftonte e gjithë kjo, këto masa të cilat u përcaktuan, penguan edhe ardhjen e mërgimtarëve, të cilët jo vetëm që ndihmojnë ekonominë e qytetit, por në muajt kur janë në qytet, gjithçka është ndryshe dhe më mirë. Mërgimtarët kanë dhënë një kontribut të vazhdueshëm dhe të konsiderueshëm në aspektin politik, ekonomik dhe social. Edhe gjatë kohës së izolimit, ndihma të shumta humanitare erdhën nga mërgimtarët dibran nga SHBA-ja dhe Evropa Perëndimore, të cilat u shpërndanë nëpërmjet Komunës së Dibrës, Myftinisë dhe shoqatave humanitare dhe joqeveritare. Mërgata është aktive dhe jep një kontribut të konsiderueshëm edhe nëpërmjet remitancave(parave të dërguara) dhe që kanë një ndikim pozitiv në ekonominë shtëpiake dhe atë vendase. Këto para të dërguara ndikojnë që familjet e tyre në Dibër të rrisin mirëqenien e tyre dhe standardin jetësor. Ndihma nga mërgata janë dërguar edhe për shkolla, spitale, institucione fetare dhe investime publike, gjëra që kanë ndikuar në rritjen e përgjithshme shoqërore në qytet. Mërgata ka qenë e pranishme edhe nëpërmjet investimeve të drejtpërdrejta, ku biznesmenë nga SHBA-ja kanë hapur biznese në Dibër dhe ku shumë të rinj janë punësuar, gjë që ka ndikuar në uljen e normës së papunësisë.
Të gjithë këto përfitime që kemi nga mërgata dhe që janë përmendur më lartë janë një indikator i rëndësishëm për kontributin dhe rolin që ka mërgata dibrane në rritjen dhe zhvillimin ekonomik në qytetin e Dibrës. Pandemia dhe izolimi që përjetoi Dibra, si dhe mosardhja e mërgimtarëve në Dibër, gjithashtu dëshmon se sa e rëndësishme është ardhja e tyre dhe harxhimi i “djersës” të tyre në Dibër. Andaj, dëshiroj që ta përmbyll me një fjali të vetme: “Malli për mërgimtarët është shumë i madh, por shyqyr Dibra që i ka”.
