Shkruan: Latif Mustafa
Nëse hesht të digjet zemra, nëse flet të digjet gjuha. Shkrove apo nuk shkrove, zemra do të digjet. Meqë do të digjet zemra, po le të digjet edhe gjuha. Megjithatë, edhe po të jesh krejt indiferent dhe të futesh në varr, ne e budallepsim njeriun krejt, e lëre më të flas. Meqë nuk po i shkruaj një emri apo grupi të caktuar, fenomenet për ne nuk kanë fort rëndësi. Megjithatë, fenomeni i apatisë, mpirjes shpirtnore dhe mungesës së empatisë është tejet i theksuar dhe i skalitur në zemrat tona të ngurosura. Çudia nuk zgjatë më, as tre ditë, as dy ditë, thjesht ca çaste. Në fakt, ndjesia për t’u çuditur është zhdukur në tërësi, ne nuk çuditemi, e as nuk habitemi. Bëjmë gjoja sikur të çuditur dhe kjo zgjat kaq shkurtë ngaqë dinamika e trendizmit dhe dendizmit është po aq e fuqishme, aq dinamike dhe tërheqëse sa që harrojmë se çfarë duhet ndjekur. Me rëndësi është me qenë dandy, snob dhe trendy.
Për tri ditë të tëra që nga karikaturat, sulmet terroriste në Francë, Austri dhe Afganistan (për këtë të fundit nuk e kemi dert fort se janë pjesë e botës së tretë) e deri tek zgjedhjet në Amerikë, çfarë nuk pamë. Si nuk është e mundur që të paktën një herë, veç një herë ta zhgënjejmë veten dhe të dalim më të mirë seç jemi. Por jo, ne jemi fiks kështu siç jemi. Për tri ditë të tëra, për të gjitha këto ngjarje arritëm të shpërfaqim befshëm rishtazi: Empatinë ta kuptojmë se shfryrje dufi e mllefi të të gjithë atij represioni nga rrethanat tona të çoroditura lokale; Në vend që të heshtim dhe të empatizojmë me viktimën, si një njeri më vete – që ka ëndrra shpresa dhe imagjinatë të bujshme për jetën dhe të nesërmen dhe krejt papritmas e gjen vdekjen në mes të rrugës – kurse ne “solidarizohemi” me shtetin, sepse edhe në raste tragjedish njerëzore më shumë mendojmë për reprezentimin tonë qytetërimor si kompleks identitar që e kemi, shpërthimin tonë të mjerë të inferioritetit dhe në anën tjetër “barrën e rëndë” historike për ta mbrojtur një subjekt që nuk mbrohet, fenë! Tutje, çirremi e bërtasim për “esencën e pastër” të entiteteve ideale siç janë “kombi, feja, kultura” duke harruar gjendjen njerëzore që është krejt e brishtë dhe relative.
Në një anë i sheh “gardianët e iluminizmit, shekullarizimit e republikanizmit – e që as vetë s’ia kanë haberin këtyre nocioneve –duke folur për progresin, tutelën religjioze prapambeturin dhe homo religious-in veç që nuk e shpallin homo sacer apo njeri të mallkuar e shkishëruar. Ata trumbetojnë se burimi i krimeve njerëzore, në një formë të tërthortë, është feja dhe bindjet e patundueshme në Zotin duke aluduar këto ditë në Islaim, por ja që harrojnë se themelet e ilumizmit u vendosën mbi kasaphanen e revolucionit Francez. Diletantizmi i bën të irritueshëm. Në anën tjetër, sheh homo religious-in, njeriun fetar i cili me gjithë përpjekjen e tij mundohet të arsyetoj parimin moral të “lirisë së ndërgjegjes fetare” sikur më të lartë ndaj çfarëdo parimi që vjen nga regjimet republikane siç është Franca. Fetari i shkretë, akoma i ngujuar brenda mendësisë së historicizmit dhe moralit kolektiv përpiqet të mbrojë bindjen fetare si ideal i patrupëzuar duke harruar fillin e të gjitha religjioneve të cilat janë ndërtuar mbi derdhjen e gjakut dhe se religjioni, po ashtu, mund të shndërrohet në opium efektiv për imdivid dhe masa. Frika nga padituria i bën qyqar. Fetarët nuk duhet ngujuar për të pranuar problemin e Islamizmit dhe format e shpërfaqjes së tij, por edhe sekularët duhet pranuar krimet e kolonializmit dhe tentakulat ndikimit politik që kanë sot ato. Fetarët duhet ta stërtheksojnë se Islamizmi është robërues/monocentrik/parcial kurse Islami është çlirues/logocentrik/universal. Fetarët duke u shërbyer nga skeptizimi i agnostikëve mund ta zbërthej dhe ta zgjeroj kutpimin e dogmës, dhe në anën tjetër agmostikët duke u shërbyer në praktikat sociale dhe intepretimet metafizike mund të zgjerojnë dhe tokëzojnë skeptizcizmin tyre. Por jo, mirë jemi kështu siç jemi të flasim kuturu për emocione dhe gjeopolitizim të tyre dhe garën për të vërtetën abstrakte.
Dhe sonte, fiks pas tri ditëve çirrjeje dhe debate të flakta – mbi të keqen e religjionin; idealin e pastër islam, racën e kulluar shqiptare; kërcënimet nga ideologjitë fetare; mungesën totale të empatisë si burim të minimalitetit njerëzor – e shohim veten duke diskutuar në forma maratonike për zgjedhjet në SHBA, batutat për Trump dhe Biden, analizat e “thukta” për çdo shtet të SHBA-ve e çfarë jo tjetër. Si ka mundësi, që brenda një kohe kaq të shkurtë, të bëhemi të dhembshëm, të bëhemi të flaktë për drejtësinë dhe fenomene shoqërore dhe krejt në fund batuta për infantilizmin e Trump-it?
Është e dukshme se mediat sociale dhe “budallenjë të legjitimuar nga autoritete mediatike të spektaklit” po krijojnë trende, por ama të jemi të sigurt se fitues të kësaj loje veç këta akter, askush tjetër. Realiteti dhe problemet e prekshme nuk ndërrohen me klikime dhe pëlqime në fejsbuk. Llogaritë tona në rrjete nuk janë hapësira prononcimesh për media, thua ti po pret dikush mendimin tonë për çështje të ndryshme. Humnera në zgripin e të cilës ndodhemi është personaliteti jonë i paqëndrueshëm, i cili sheh dijetarinë, dhimbjen, mllefin, ndryshimin dhe humorin veç brenda një hapësire virtuale. Gjithë këto vdekje që i kemi këto ditë qoftë nga sulmet, qoftë nga covid-19 dhe po në të njëjtën kohë të shfryjmë kaq mllef, kaq humor dhe kaq pak çudi dhe empati… është vështirë e shpjegueshme. Virtuoziteti nuk vjen nga virtualja por nga përpjekja reale. Virtuzitet do të thotë të dish burimin e frymëzimin tënd. Njerëzit, frymëzohen ose nga Zoti ose nga indirekt edhe nga djalli. Përkorja religjioze të kërkon që tundimin nga djalli mos ta honepsësh si frymëzim nga Zoti. Heshtje njerëz, heshtje! Në këto momente, heshtja është e njerëzishmeja jonë, heshtja është lutja jonë!
