Fitim Dika
Në ishullin Andamanen është vrarë një shtetas amerikan. Ai u gjuajt me shigjetë gjatë tentativës për t’u futur në ishullin e banorëve vendas sentinelesas. Çfarë dihen për këto banorë tepër të izoluar nga e gjithë bota?
Shumë persona kërkojnë të kryejnë misionin e 27 vjeçarit amerikan John Allen Chau. Amerikani vdiq në plazhën Kanu, në veri të ishullit Sentinel. Disa të tjerë të prirur nga guximi kërkojnë poashtu të shkojnë në ishullin – mbase – më të izoluar të botës. Një misionar që u vra nga banorët vendas – këto lajme shpesh janë klishe të shpërndara për popujt “tepër të egër”. Megjithatë, çfarë dinë shkencëtarët në lidhje me këto banorë të izoluar?
Rreth këtij grupi nuk dihet shumë dhe gjithashtu as edhe për gjuhën. Por ka disa të dhëna. Sentinelesen jetojnë në Ishullin verior të Sentinel, rreth 75 kilometra katror – në oqeanin indian – perëndim të Tajlandës, shkruan foldrejt.com, duke u bazuar te mediat gjermane. Ky ishull është pjesë e arkipelagut të Andamanit.
India që e kontrollon këtë pjesë ka ndaluar të huajt që të shkojnë atje dhe policia e ushtria shpesh e vëzhgojnë nga larg. Andaj është e pamundur të dihet edhe numri i banorëve që jetojnë atje – mbase nga 50 deri 150.
Sentinelesët janë të vetmit banorë të izoluar nga Andamanen dhe nuk dihet nëse të gjithë mes njëri-tjetrit të jenë fis. Ata mbijetojnë falë gjuetisë dhe peshkimit. Ka pasur shpesh tentativa për të kontaktuar sentinelesët, por në shumicën e rasteve kanë dështuar. Kjo pasi ata kanë zgjedhur të jetojnë më mirë të vetmuar dhe larg shoqërisë shumicë. Edhe anijet që i afrohen ishullit sulmohen, por në disa raste ka pasur edhe sukses. Kështu ndodhi me një grup filmik, të cilët mundësuan edhe takimin e grupit të izoluar me disa përfaqësues të qeverisë indiane.
Megjithatë në mes të viteve 90-ta këto vizita u ndaluan me kërkesë të vetë grupit – të cilët deshin të qëndrojnë të izoluar. India e respektoi vendimin. Prej atëherë etnia është me ligj e mbrojtur.
Cunami 2004: Sentinelesët sulmuan helikopterin
Në 2004 ndodhi një cunami duke sjellë vdekjen e qindra-mijërave banorëve. Një helikopter udhëtoi drejt ishullit për të sjellë ndihmë – por ky u sulmua me shigjeta. Mbase këto banorë e kishin parandjerë më parë katastrofën e natyrës dhe kishin reaguar me kohë.
Survival International, një organizatë ndërkombëtare që mbron banorët indigjenë, tregon se vetëm në papua Guinea e Re jetojnë 40 grupë të tilla të izoluara. Gjithashtu grupe të tilla ka edhe në Afrikë, por më së tepërmi në Amerikën Latine. Vetëm në Brazil ka 100 grupe të tilla, kurse në pjesën tjetër të Amerikës Latine ka 40 grupe tjera – të cilët kategorikisht kundërshtojnë kontaktin me banorët tjerë. Ata shpesh kontrollojnë territore të mëdha dhe lëvizin në këtë pjesë të tyren.
Arsye të mjaftueshme për izolim
Arsyeja e izolimit është e llojllojtë. “Shpesh këta banorë kanë pasur përvoja të shëmtuara me të ashtuquajturën civilizim,” thonë organizatat që punojnë për mbrojtjen e tyre. Gjatë asaj kohe shumë persona nga popujt indigjenë janë vrarë, skllavëruar, fëmijët dhe nënat keqtrajtuar, kurse prostitucioni u kthye në një problem.
“Kjo ka mbetur në subkoshiencën e popujve indigjenas,” vijojnë nga organizatat për mbrojtjen e këtyre popujve. “Për këtë ata kanë vendosur të jetojnë tërësisht vetëm dhe të mohojnë çdo lloj kontakti me të tjerët.”
Megjithatë edhe sot e kësaj dite ka mjaft arsye për të qëndruar të izoluar. Firmat në formë ilegale presin drunjtë, ndërtojnë projekte gjigante të hidrocentraleve – si ajo në Belo Monte am Rio Xingu – që përveç se dëmtojnë biodiversitetin, shkatërrojnë edhe popujt indigjenë.
Terra incognita ka akoma – veçanërisht në rajonin e Amazonit dhe malet e Papa Guineas së Re. Atje mund të bëhet fjalë për shumë raste të ralla – sigurisht që nuk i njeh asnjëri./Foldrejt.com
