Anëtarësimi në organizatat ndërkombëtare dhe rajonale nuk mund të arrihet pa përmbushjen e detyrimeve dhe pranimin e rregullave të cilat janë kusht i domosdoshëm, dhe për dallim nga disa organizata të tjera të cilat kërkojnë që shtetet anëtare të kenë sovranitet të plotë, anëtarësimi në OBT është i hapur dhe kërkohet që shteti të jetë i pavarur apo territor doganor. Kosova, si një shtet i pavarur që është orientuar drejt proçeseve euro-integruese dhe tregut të +lirë, mund që të jetë kandidat potencial për tu anëtarësuar në OBT apo për të gëzuar rolin e vëzhguesit.
Sa i takon proçesit të anëtarësimit të Kosovës në OBT, jo të gjithë zyrtarët e shtetit të Kosovës, hulumtuesit e çështjeve të tregtisë ndërkombëtare dhe studjues të tjerë, ndajnë mendimin që Kosova duhet të jetë pjesë e OBT-së. Profesori Gazmend Qorraj, mban qëndrimin që Kosova nuk ka nevojë që të rrezikojë në krijimin e marrëveshjeve të reja apo të hyjë në organizata botërore të cilat kërkojnë ekspertiza, mbështetje politike dhe lobing në skenën ndërkombëtare. Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, marrur nga portali elektronik Telegrafi, ai ka theksuar : ”Kosova edhe ashtu është duke u ballafaquar me negociata politike, me negociata për Marrëveshjen e Stabilzim Asocimit dhe duke i njohur mirë ato proçese, konsideroj se për momentin Kosova nuk ka kapacitete institucionale, Dhe duke e ditur se çfarë sfidash do të ketë në ato negociata, konsideroj se për momentin do të jetë gati e pamundur anëtarësimi i Kosovës në OBT”. Gjithashtu edhe qëndrimi i drejtorit ekzekutiv në Insistutin për Studime të Avanguara “GAP”, Agron Demi është që Kosova nuk është gati për të qenë pjesë e OBT-së, për shkak të deficitit të lartë tregtar.
Përskaj qëndrimeve që Kosova nuk është e gatshme për OBT, ish ministri i Tregtisë dhe Industrisë, Bujar Dugolli, drejtori i Departamentit të Tregut në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë deri në vitin 2015 Blerim Ahmeti, drejtuesja aktuale e këtij Departamenti Sytrime Dervisholli, si dhe studjues të tjerë të këtyre çështjeve , janë të mendimit që Kosova duhet të nis proçedurën e anëtrësimit në OBT, bilem sipas intervistës me Bujar Dugollin, Kosova veçse është vonuar në këtë aspekt. Ish-drejtori i Odës Ekonomike Amerikane në Prishtinë, thekson që statusi i anëtarit të OBT-së do të kishte ndikim pozitiv si tek prodhuesit vendor, poashtu edhe në aspekt të përmisimit të imazhit të Kosovës karshi investitorëve të jashtëm. Sipas Ahmetit, “Kosova do të përfitonte shumë, sepse do të kishte kushte të barabarta me të gjitha vendet anëtare të OBT-së dhe do të hapte perspektivë për investitorët, të cilët janë të interesuar të investojnë në Kosovë”. Pohime që Kosova duhet të anëtarësohet në OBT ka edhe nga zyrtarët të cilët janë duke punuar në drejtim të dorëzimit të kërkesës për anëtarësim. Në Mars të vitit 2016, ministrja e Tregtisë dhe Industrisë Hykmete Bajrami ka vizituar OBT-në, ku është takuar me zyrtarë të kësaj organizate për të biseduar në lidhje me anëtarësimin e Kosovës. Sipas portalit elektronik GazetaExpress, vizita e ministres në OBT është zhvilluar në kuadër të përgaditjeve që po bën qeveria e Kosovës për të aplikuar në këtë organizatë të marrëveshjeve shumëpalëshe të tregtisë.
Përfitimet e Kosovës nga anëtarësimi në OBT mund që të trajtohen në disa pikëpamje. Kështu sipas profesor Bujar Dugollit , përfitimet nga anëtarësimi në OBT përfshijnë:
- nxitjen e invstimeve dhe zhvillimin e ekonomisë dhe tregtisë;
- çmime më të lira për konsumatorët e Kosovës;
- garantimi i eksporteve të kompanive të Kosovës; si dhe
- mbrojtja e tregtisë nga masat e ndryshme dhe pjesëmarrja në tregtinë botërore.
Sipas drejtorit të Deparamentit të Tregtisë deri në vitin 2015, Blerim Ahmeti Kosova përfiton edhe në aspektin e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve nga fusha e tregtisë, pasi që mosmarrëveshje të tilla ka pasur veçse me Kanadanë dhe Brazilin për produktet që janë importuar nga këto vende. Psh. pulat të cilat importohen nga Brazili shihen si të dyshuara për kualitetin e tyre, mënyrën se si paketohen, por asnjëherë Kosovës nuk i është dhënë mundësia që të bëjë ankesë për këto probleme, pasi që importuesit vendor të cilët tregëtojnë këtë produkt ushqimor shikojnë vetëm se levërdinë personale në aspekt të biznesit të tyre.
Përfitim tjetër i Kosovës si shtet i ri i pavarur është edhe takimi me delegacione të shteteve të tjera që nuk kanë kontakte diplomatike me Kosovën. Anëtarësimi i Kosovës në OBT, do të ishte një mundësi shumë e mirë që disa shtete të BE-së apo shtete të tjera anëtare të OBT-së që akoma nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës, të lobohet me delegacionet e shteteve të tyre për njohje të reja. Krjimi i kontakteve nga fusha e tregtisë, ka ndikim pozitiv edhe në hapjen e tregjeve të reja, për të gjithë ato produkte dhe shërbime të cilat nuk mund të eksportohen në tregjet e rajonit, pjesë e Marrëveshjes së CEFTA-s, qofshin nga shkaku i përceptimit nacionalist apo për shkak të vendosjes së barrierave të ndryshme. Anëtarësimi në OBT do të ishte mundësi e mirë që këto produkte dhe shërbime të eksportohen në vende të cilat janë të interesuar për to. Sipas Blerim Ahmetit “këto barriera padyshim që do të thyheshin sidomos në sektorin e shërbimeve. Kosova posedon një potecional të lartë të ofrimit të shërbimeve dhe mund të themi lirisht që i vetmi sektor suficitar është sektori i shërbimeve”.
Autori: Fisnik N. Muça, PhD of Political Sciences
