Ekonomia e Kosovës varet shumë nga importi. Duke qenë një treg i vogël, i mbyllur, ku më shumë konsumon produktet e prodhuara në vendet e tjera, se sa ato vendore, kjo ndikon direkt edhe në planin e zhvillimit ekonomik, shkruan Fol Drejt.
Nga Fol Drejt
Agjencia e Statistikave e Kosovës (ASK), në një raport për muajin tetor të këtij viti, vë në dukje raportin tregtar eksport – import, i cili në një mënyrë vërteton varshmërinë e ekonomisë vendore nga mallrat e huaja që futen në tregun vendor.
“Eksporti i mallrave në muajin tetor 2022 kishte vlerën 86.4 milion Euro, ndërsa importi 488.7 milion Euro, që është një rritje prej 19.1% për eksport dhe 14.1% për import, duke krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit 2021” – thuhet në këtë raport.
Po sipas ASK-së, përkatësisht sipas “Indeksit të Çmimeve të Prodhimeve dhe Çmimet në Bujqësi“ për tremujorin e tretë të këtij viti, ku vlerësohet se çmimet e prodhimeve bujqësore, ka shënuar rritje:
“Prodhimet, të cilat krijojnë bazë për indeksin e çmimeve të prodhimeve bujqësore janë ndarë në dy grupe kryesore: Prodhimet bimore dhe ato blegtorale. Në kuadër të prodhimeve bimore, çmimet janë grumbulluar për këto grupe: drithëra, bimë foragjere, perime, patate dhe pemë. Në prodhimet blegtorale çmimet janë grumbulluar për blegtorinë dhe prodhimet blegtorale. Në kuadër të blegtorisë, çmimet grumbullohen për katër kategori të kafshëve: gjedhe, dele, derra dhe pula. Këto çmime janë bazuar në peshën e gjallë të kafshëve. Në kuadër të prodhimeve blegtorale çmimet janë grumbulluar për: qumësht, vezë dhe mjaltë. Të gjitha çmimet janë llogaritur në Euro dhe njësitë matëse janë në: kg, litër dhe copë.
Në tremujorin e tretë (TM3) të vitit 2022, indeksi i çmimeve të prodhimeve blegtorale ka rritje për 28.47%, krahasuar me periudhën e njëjtë (TM3) të vitit 2021. Kurse, indeksi i çmimeve të prodhimeve bimore ka rritje për 14.22%.
Ndërkaq, Indeksi i përgjithshëm i prodhimeve bujqësore ka rritje për 19.45%, krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit 2021.”
Ky kontekst duket që e ka rënduar shumë shportën familjare, meqë kriza ekonomike e shkaktuar nga inflacioni, kësaj radhe nuk ishte lokale e as regjionale, por globale.
Siç u raportua në mediat ndërkombëtare, në tetor të këtij viti çmimet e prodhimeve ranë për herë të parë, në dy vjet e gjysmë. Zyra Federale e Statistikave njoftoi të hënën (20.11) se çmimet e prodhimit kanë rënë në tetor mesatarisht me 4.2 për qind krahasuar me muajin e kaluar. “Kjo ishte rënia e parë e çmimeve krahasuar me muajin e mëparshëm që nga maji 2020.” Në shtator kishte një rritje të prej 2.3 për qind.
Po ashtu, ekonomistët e anketuar nga agjencia e lajmeve Reuters kanë pritur rritje të inflacionit prej 0.9 për qind, krahasur me muajin e kaluar. Krahasuar me të njëjtin muaj të një viti më parë, norma e inflacionit është 34.5 për qind më e lartë, por edhe këtu është shënuar rënie, pasi inflacioni në gusht dhe shtator ka qenë më i larti prej fillimit të matjeve në vitin 1949, me 45.8 për qind krahasuar me një vit më parë.
Sipas njohësve të ekonomisë, rënie të mëdha e të menjëhershme nuk do të ketë por këto janë shenja të mira. Jens – Oliver Niklasch, ekonomist i LBBW, citohet të ketë thënë se “kjo është ndoshta shenja e parë e një lehtësimi ciklik të presioneve nga çmimet.”
Aktualisht, çmimet e energjisë dhe karburanteve, ndonëse kanë pësuar një rënie të lehtë, po ndikojnë direkt në “mirëmbajtjen” e inflacionit.
Gjithsesi, ekonomistët konsiderojnë që përkundër rënies së çmimeve të energjisë dhe karburanteve, dhe përkundër shenjave se “inflacioni po zbutet”, qytetarët nuk kanë arsye të ngazëllehen kaq herët.
Megjithatë, në ekonominë e Kosovës këto ndryshime do të vërehen më ngadalë. Indeksi i çmimeve të prodhimeve bujqësore tregon se këtu është duke u kultivuar një praktikë negative, sipas së cilës, çmimet e produkteve si ato të karburanteve, bien me vonesë, përkundër praktikave perëndimore./FolDrejt/
