Shumë e konsiderojnë stresin vetëm si një fenomen të keq, por gjërat nuk janë aq të thjeshta, pasi stresi është një reagim i natyrshëm, por edhe shumë i vlefshëm trupor.
Në një situatë që ne e gjykojmë si kërcënuese, trupi ynë vihet në gatishmëri të lartë.
“Në trurin tonë, një reagim ndaj tij shkaktohet,” shpjegon Dr. Ralf Suhr, president i Fondacionit për Literaturën Shëndetësore me qendër në Berlin, një organizatë jofitimprurëse, qëllimi i së cilës është t’u mundësojë njerëzve të marrin vendime të informuara për shëndetin.
Molekulat sinjalizuese të quajtura hormonet e stresit, si noradrenalina, adrenalina dhe kortizoli, lëshohen në qarkullimin e gjakut. Rezervat e energjisë vihen në punë dhe organizmi bëhet më vigjilent dhe i aftë për të reaguar më shpejt. Një gjendje e tillë, në të cilën organizmi zgjedh të luftojë, të arratiset ose të paralizojë veten, ishte jetike për paraardhësit tanë parahistorikë kur, për shembull, ata u përballën papritur me kafshët.
Sot, një takim me një ari të egër është rrallë një shkaktar stresi. Në kohët moderne, këta janë stresorë të tjerë, të përditshëm, si problemet familjare ose financiare, një shef kërkues, një shtrëngim i vazhdueshëm në kohë ose mbingarkesa shqisore në një botë me ritme të shpejta dhe të lidhura në mënyrë digjitale.
Këta shkaktarë shkaktojnë stres kronik dhe i lënë trupit mundësi të pamjaftueshme për t’u kthyer në një gjendje normale, të relaksuar, duke stimuluar kështu proceset biokimike që mund të çojnë në sëmundje.
“Megjithatë, studimet nuk kanë treguar pa mëdyshje një lidhje të drejtpërdrejtë midis stresit dhe sëmundjeve specifike”, thotë Suhr.
Megjithatë, sëmundje të ndryshme janë të ndërlidhura me stresin kronik, sepse ai rëndon potencialisht sistemin tonë imunitar dhe kështu na bën më të ndjeshëm ndaj infeksioneve. Përveç kësaj, njerëzit nën stres shpesh adoptojnë zakone të pashëndetshme si pirja e duhanit, gjumi i pamjaftueshëm ose konsumimi i ushqimeve të padëshiruara.
Cili është ndikimi i stresit në sisteme të caktuara të trupit?
1. Trakti gastrointestinal
Stresi mund të rezultojë në dispepsi, edhe nga ushqimi që normalisht e tolerojmë mirë dhe “kjo i bën shumë njerëz të prirur ndaj diarresë”, tregon psikiatri dhe shkencëtari që merret me problemin e stresit, dr. Mazda Adli , mjeke kryesore në Klinikën Fliedner në Berlin dhe drejtuese e departamentit të kërkimit të çrregullimeve afektive në Spitalin Universitar Charité.
Stresi kronik gjithashtu mund t’i bëjë zorrët të ngadalta, të zvogëlojë oreksin, të çojë në urth ose më keq, në sindromën e zorrës së irrituar, sipas Adli.
2. Sistemi kardiovaskular
Stresi akut rrit rrahjet e zemrës dhe presionin e gjakut, ndërsa stresi kronik mund të çojë në kushte shëndetësore si presioni i lartë i gjakut kronik.
“Janë të mundshme edhe aritmitë kardiake”, paralajmëron Adli.
Stresi kronik është gjithashtu një faktor në sulmin në zemër dhe goditje në tru, dhe rreziku rritet nga zakonet e pashëndetshme në të cilat ne përfshijmë, siç është pirja e duhanit.
3. Muskulatura
Stresi mund të rezultojë në tension të muskujve. Muskujt e qafës mund të shtrëngohen deri në atë masë sa të vështirësojnë lëvizjen e qafës dhe kokës, si dhe shfaqen edhe dhimbjet e shpinës.
E gjithë kjo potencialisht çon në një shpërndarje të pabarabartë të peshës në sistemin musculoskeletal me pasoja të dhimbshme si lumbago ose hernie diskale ndërvertebrale.
4. Metabolizmi
Stresi mendohet të jetë një shkak i mundshëm i çrregullimeve metabolike si diabeti i tipit 2 dhe kolesteroli i lartë.
“Për shkak se ndjen një kërcënim, trupi nën stres vë në funksion më shumë rezerva energjie, si sheqer ashtu edhe yndyrë”, shpjegon Adli. “Në të njëjtën kohë, hormonet e stresit nxisin rezistencën ndaj insulinës, duke rritur nivelin e sheqerit në gjak.
Për më tepër, kortizoli i hormonit të stresit bën që trupi të plotësojë vazhdimisht rezervat e tij të sheqerit dhe yndyrës, gjë që mund të rezultojë në vënien në dispozicion të më shumë energjisë sesa i nevojitet.
Sheqeri dhe yndyra shtesë mund të kontribuojnë në akumulimin e yndyrës së dëmshme të barkut, të kufizojnë rrjedhën e gjakut, të tendosin enët e gjakut dhe të nxisin çrregullime metabolike.
5. Shëndeti mendor
“Truri, dhe rrjedhimisht psikika, është shumë i ndjeshëm ndaj stresit kronik”, thotë Adli. Një gjendje e vazhdueshme vigjilence çon në sëmundje mendore dhe “komplikimi mendor më i njohur i stresit është depresioni”, paralajmëron Adli.
Përveç kësaj, rritja e çlirimit të kortizolit në qarkullimin e gjakut mund të ketë një efekt negativ në përqendrim dhe stresi i vazhdueshëm mund të shkaktojë probleme me kujtesën. Meqenëse stresi zakonisht shoqërohet me ankth, ai gjithashtu mund të shkaktojë ankth dhe sulme paniku në afat të gjatë.
Pra, nëse mendoni se jeni nën stres kronik, duhet të ndryshoni diçka. Një fillim i mirë është të bëni pushime të rregullta gjatë gjithë ditës. Këto duhet të përfshijnë ushtrime të shkurtra të vetëdijes, të tilla si përqendrimi në frymëmarrje. Ushtrimet e rregullta gjithashtu ndihmojnë.
Për të hequr qafe stresin përgjithmonë, është e rëndësishme të ndryshoni modelet e sjelljes dhe të të menduarit që çojnë në të, dhe perfeksionizmi është një prej tyre. Kultivimi i miqësive dhe ndjekja e hobive janë të dobishme.
“Të gjitha këto përpjekje jo vetëm që favorizojnë relaksimin mendor dhe emocionet pozitive, por edhe heshtin drejtpërdrejt tingujt e alarmit të vazhdueshëm biologjik të trupit tonë”, përfundon Adli.
