Pikpamja islame është se ribaja është e ndaluar
O ju që besuat, kini frigë Allahun dhe nëse jeni besimtarë të sinqertë, hiqni dorë prej asaj që ka mbetur nga (ribaja) kamata. E nëqoftëse nuk e bëni, atëherë binduni se jeni në konflikt me Allahun dhe të Dërguarin e tij. E nëse jeni penduar, atëherë juve ju takon kryet e mallit tuaj – askënd nuk dëmtoni e as vet nuk dëmtoheni…(Kur’an, 3:130)
Muslimani e ka të lejuar të marrë mbrapsht kapitalin që e ka dhënë hua, por asgjë më shumë se aq. Cdo shtesë është riba dhe është e paligjshme.
Cështë në fakt Ribaja?
Riba sipas disa juristëve islam është kuptuar si “kamatë” ose “interes i kamatës”, ndërsa të tjerët si “interes” me cdo përqindje. Sipas Muhamed ebu Saud dmth : cdo shtesë përtej dhe mbi shumën bazë të marrë hua përfshin kamatën dhe interesin në cdo pikpamje.
Në kontestin historik islam kemi dy forma të Ribasë: Xhahilie dhe Fadl. Prandaj sot do elaborojmë vetëm të parën.
Riba xhahilije (kamata e shoqërisë paraislame ose fajde) domethënë: produkti i dhënë hua dyfishohet ose shumfishohet me kalimin e kohës . Ndryshe quhet edhe Bejun bin nesieh që domethënë: kredi shitjeje me afat të caktuar për të paguar shumës sipas marveshjes. Krahas kësaj nuk kishte kushte të caktuara të rritjes së kamatës për afatin e parë (pra prej fillimi, pos kishte kamatë pasi të kalonte afati). Duhet të themi se kjo lloj kamate shaktoi mjerim të madh ekonomik në periudhën e shoqërisë paraislame.
Ndalesa e riba xhahilije është e prerë (absolute) – e themeluar me një tekst të prerë Kur’anor. Taberiu sqaron se si një borxhli, duke qenë i paaftë të ripaguaj borxhin me afat të caktuar, kërkon nga kreditori i tij zgjatje të matutjeshme me premtimin për rritje të shumës. Në kohën e afatit të tij, kreditori do ta pyeste debitorin : a do ta kthesh borxhin, apo dëshiron të ta shtyj atë me fajde? Nëse borxhliu paguante, shuma merej. Në të kundërtën borxhliu i shtohej shuma dhe kreditori shtonte afatin më tutje.
Kemi 2 raste në shoqërinë paraislame:
- Kredia ofrohej e liruar nga interesi në afatin e parë. Ajo vinte në shprehje vetëm kur debitori dështonte ta kthente borxhin në afatin e parë, dhe
- Hua me kushtin e shtimit (njejtë si ditët e sodit)!
Ribaja e kohës paraislame ishte marveshje mizore që shkaktoi mbetjen borxh të shumëfisht të të varfërve.
