Më 24 shtator të këtij viti, në fshatin Banjskë të Republikës e Kosovës, pati sulm terrorist nga grupe paramilitare serbe, ku si pasojë e sulmeve, gjatë detyrës e në zbatim të ligjit, mbeti i vrarë rreshteri i Policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku, si dhe u lënduan dy policë të tjerë të Kosovës. Në vendin e ngjarjes dolën Forcat e Njësisë Speciale dhe forca shtesë të Policisë së Kosovës, duke e kthyer situatën nën kontrollë, ku gjatë shkëmbimit të zjarreve mbetën të vrarë tre terroristë serbë dhe tetë të tjerë u arrestuan.
Intervistoi: Gëzim Olluri
Pas bastisjeve brenda zonës në Veri të Kosovës nga forcat policore të Kosovës, u zbulua sasi e madhe e municionit dhe armatim i sofisktikuar. Institucionet e Kosovës pas dëshmive të grumbulluara, dokumentuan se në vendin e ngjarjes u gjet armatim, veshje ushtarake, dokumente serbe, makina si dhe mjete të tjera që përdoren për organizimin e sulmeve terroriste.
Sipas dëshmive nga autoritetet e Republikës së Kosovës, u vërtetua se të gjitha origjinën e kanë nga Serbia. E gjithë ngjarja e organizuar dërgon tek adresa e presidentit të Serbisë, Alekasandar Vučić. Disa ditë më vonë, ish-kreu i Listës Serbe, Milan Radojčić, përmes një letre publike e pranoi se kishte qenë pjesëmarrës në sulmin terrorist kundër Policisë së Kosovës. Kujtojmë se Radojčići është në “listën e zezë” të Shteteve të Bashkuara të Amerikës për shkak të lidhjeve me krim të organizuar.
Nga ana e Parlamentit Europian u miratua rezolutë e cila e dënon sulmin terrorist në Banjskë të Zveçanit dhe kërkon përgjegjësi nga Serbia. Lidhur me këto zhvillime si dhe takimin e 26 tetorit të liderëve europian në lidhje me Kosovën, “Fol Drejt” ka realizuar intervistë me asistenten e Parlamentit Europian, Federica Woelk.
Intervista e plotë:
FolDrejt: Znj. Woelk, më 24 shtator pati sulm terrorist në fshatin Banjskë të Republikës së Kosovës nga bandat serbe, ku si pasojë e humbi jetën një polic i Kosovës dhe pati policë të tjerë të lënduar. Sipas jush, çfarë po përgatiste Serbia, aneksim të veriut apo diçka më të rëndë në prapavijë?
Woelk: Sulmi terrorist do të duhej ta kishte ndryshuar shumë qëndrimin ndërkombëtar ndaj Kosovës, për të mirë. Fatkeqësisht, nuk ka ndodhur kështu. Por ka qenë një lëvizje shumë e rrezikshme dhe, me sa kam kuptuar, rreziku nuk ka mbaruar. Veriu i Kosovës është pre e këtij destabilizimi të vazhdueshëm nga Serbia.
Nga provat që kemi, duket qartë se nuk bëhej fjalë vetëm për një sulm apo një moment destabilizimi, por për një ngjarje të përgatitur për të shkuar më tej. Aneksimi? Ndoshta. Çështja është se Serbia nuk dëshiron që serbët e Kosovës të integrohen në shoqërinë kosovare. Dhe ky është problemi.
FolDrejt: Sipas fakteve të dokumentuara nga institucionet e Kosovës, pas tyre qëndron Serbia në krye me Aleksandar Vučićin dhe Milan Radojčićin. Nga ana tjetër, Parlamenti Europian miratoi rezolutën që Serbia të mbajë përgjegjësi. Çfarë efekti ka ky hap nga ndërkombëtarët?
Woelk: Rezoluta është një hap i parë shumë i mirë. Kjo do të thotë se politikanët evropianë i kanë parë dhe dëgjuar shqetësimet e Kosovës, dhe distancohen nga qasja e pabalancuar që ndërmjetësuesit kanë pasur deri më tani. Problemi është se rezoluta është jo legjislative, dhe për rrjedhojë e pamjaftueshme. Komisioni duhet të vendosë masa ndaj Serbisë pasi ka prova dhe është koha për një qasje më të guximshme.
FolDrejt: Si e vlerësoni reagimin e Policisë së Kosovës dhe Njësisë Speciale përballë sulmit terrorist në Banjskë?
Woelk: Policia e Kosovës ka reaguar shpejt dhe në mënyrë perfekte. Pa të, ky sulm mund të kishte çuar në situata shumë të rrezikshme. Por Policia ishte në gjendje ta ndalonte atë dhe të përpiqej të kufizonte dëmet – edhe pse një polic i tyre është vrarë. Kam respekt të thellë për ata policë që çdo ditë kujdesen për vendin e tyre. Është diçka që ne evropianët nuk mund ta kuptojmë vërtet, lufta për sovranitetin e vendit të vet – jemi mësuar shumë me të. Por Ballkani Perëndimor e di shumë mirë këtë luftë.
FolDrejt: Serbia vazhdon të mos sanksionohet edhe përkundër faktit që të gjitha rrugët e sulmit terrorist dërgojnë në adresë të Aleksandar Vučićit. Municioni dhe të gjitha dëshmitë e konfiskuara e kanë origjinë nga Serbia. A priten sanksione apo masa ndëshkuese në vazhdim për Serbinë?
Woelk: Për momentin, nuk mendoj kështu. Por sigurisht që besoj se sanksionet apo masat duhet të zbatohen sa më shpejt ndaj Serbisë dhe të hiqen për Kosovën menjëherë. Qasja e BE-së në javën e fundit vetëm sa i intensifikoi tensionet dhe u dha qytetarëve kosovarë përshtypjen se BE-ja nuk kujdeset për ta, gjë që nuk është e vërtetë. Personalisht, si evropiane e përkushtuar, kujdesem shumë për qytetarët kosovarë. Dhe Serbia duhet të sanksionohet sa më shpejt. Siç e theksuat saktë, përgjegjësia është e qartë, provat janë aty, Komisioni më në fund duhet të ndërmarrë veprime dhe ta pasqyrojë këtë përgjegjësi në procesin e anëtarësimit të Serbisë.
FolDrejt: Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë që nuk ka kuptim dialogu nëse nuk ndëshkohet Serbia për sulmin e organizuar brenda Veriut të Kosovës. Çfarë pritet nga BE-ja nëse Kurti qëndron në anën e drejtë?
Woelk: BE-ja duhet të kuptojë se kryeministri Albin Kurti po bën gjënë e duhur si për Kosovën ashtu edhe për BE-në në të njëjtën kohë. Ai po përpiqet të ruajë sovranitetin e Kosovës, por edhe integritetin e BE-së. Diçka që zyrtarët e BE-së nuk mund ta shohin tani, por do ta shohin kur të njohin fytyrën e vërtetë të Vuçiqit. Kryeministri Kurti ka plotësisht të drejtë kur kërkon sanksione për Serbinë; pa to, çdo dialog është i pakuptimtë. Bëhet monolog me kërkesat e Serbisë; në vend të kësaj, duhet të jetë një dialog ku do të dëgjohet edhe Kosova dhe ku do të trajtohen edhe të drejtat e shqiptarëve në Serbi.
FolDrejt: Kohë më parë Kosova dërgoi Policinë në veri, u sanksionua nga ndërkombëtarët. Koha e dëshmoi që Qeveria e Kosovës kishte të drejtë. Të lutem na komento vendimin e BE-së në raport me Kosovën rreth sanksioneve. Kur mund të lirohet Kosova nga ato masat ndëshkuese?
Woelk: Ishte totalisht një teprim. Po, Kosova ka mundur ta shmangë dërgimin e policisë në veri pikërisht në atë moment. Por BE-ja thjesht mund të kishte biseduar me qeverinë e Kosovës, siç bën tani me Serbinë. Vendosja e sanksioneve ndaj Kosovës ka qenë një strategji e dështuar për të qetësuar Serbinë dhe për të marrë diçka nga Serbia. Problemi i vetëm është se Serbia nuk dha asgjë.
Ato masa ndëshkuese për Kosovën duhet të hiqen TANI. Dhe është gjithashtu vonë. Rezoluta e PE-së përmend qartë se masat ndëshkuese duhet të revokohen menjëherë.
FolDrejt: Serbia dëshiron asociacion me çdo kusht në mënyrë që të vazhdojë sulmet e saj brenda Kosovës. Në vitin 2015 Gjykata Kushteutese në vendim dha verdiktin që asociacioni i 2013-ës është në kundërshtim me 23 pika. Çfarë pasoja sjell një asociacion i tillë në të ardhmen dhe cila do të ishte zgjedhja ideale sipas jush rreth kësaj marrëveshje.
Woelk: Tani flitet për një shoqatë “moderne”, çfarëdo që të thotë kjo, për mendimin tim nuk ka nevojë për një shoqatë të tillë. Nëse BE-ja është e bindur se ekziston kjo nevojë, serbët e Kosovës duhet të pyeten nëse e duan apo jo. Qytetarët duhet të thonë fjalën për një vendim kaq të madh.
Pasojat janë të qarta, ekziston rreziku i zgjerimit të ndikimit të Serbisë në Kosovë dhe krijimit të një Republika Srpska të re. Bosnja dhe Hercegovina vuan edhe për shkak të këtij entiteti. Nuk ka nevojë të përsëritet kjo përvojë në Kosovë.
Gjithashtu përsëri, atëherë duhet të avokojmë edhe për një ASM për shqiptarët në Serbi. Nëse është një dialog i vërtetë, ai duhet të zhvillohet nga të dyja palët.
Nuk mendoj se ka një zgjedhje ideale, por sigurisht mendoj se duhet të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës dhe duhet të shmangë çdo lloj ndërhyrje nga Serbia; ka nevojë për një garanci konkrete se Serbia do të qëndrojë jashtë saj. Derisa kjo siguri nuk ekziston, është shumë e vështirë.
FolDrejt: Si e komentoni takimin e 26 tetorit të liderëve të BE-së?
Woelk: Mendoj se është mirë që dyert janë të hapura dhe të gjithë flasin me të gjithë (ose pothuajse). Por unë besoj se Serbisë duhet t’i bëhet presion që të angazhohet realisht në këtë proces dhe të mos shmangë çdo hap drejt Kosovës. Ka nevojë për normalizim, që do të thotë se Serbia duhet të pranojë së pari realitetin e pavarësisë dhe sovranitetin e Kosovës, edhe këtë para se Kosova të pranojë një ASM. /FolDrejt/
