A është Kosova e gatshme për anëtarësim në Këshillin e Evropës?

Për t’u anëtarësuar në Këshillin e Evropës, Kosova duhet t’i pranojë parimet e sundimit të ligjit, ndarjen e pushteteve, zbatimin e të drejtave dhe lirive të njeriut dhe të sigurohet që e mbron lirinë e shprehjes dhe të mediave, barazinë dhe minoritetet.

Legjislacioni i miratuar dhe zbatuar sipas parimeve të sundimit të ligjit dhe standardeve e normave të të drejtave të njeriut, është element thelbësor në përmbushjen e kritereve të anëtarësimit në Këshillin e Evropës, thotë drejtori ekzekutiv i Institutit të Kosovës për Drejtësi (IKD), Ehat Miftaraj.

Kosova më 12 maj ka aplikuar për anëtarësim në selinë e Këshillit të Evropës, në Strasburg.

Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla, ka thënë se vendimin për aplikim në Këshillin e Evropës, Kosova e ka marrë në kohën e duhur dhe beson se vendi do të anëtarësohet në këtë mekanizëm.

“Deri më tani nuk kemi hasur asnjë rezistencë të besueshme, që na lë të kuptojmë se procesi mund të jetë i rrezikuar. Natyrisht, ne do t’i respektojmë të gjitha procedurat, do të jemi shumë të sinqertë, shumë të përkushtuar dhe seriozë gjatë gjithë këtij procesi. Dhe, ne shpresojmë që Kosova t’u takojë atyre shteteve, të cilave iu është dashur një kohë më e shkurtër për t’u anëtarësuar në Këshillin e Evropës”, ka theksuar Gërvalla, më 13 maj, në një konferencë për media në Prishtinë.

Aplikacionin për anëtarësimin në KE e shqyrton Komiteti i Ministrave dhe pas shqyrtimit të gjendjes në Kosovë, fjalën përfundimtare e jep Asambleja Parlamentare, e cila përbëhet nga përfaqësuesit kombëtarë të shteteve anëtare. Pranimi bëhet me votat e 2/3 të shumicës.

por ish-Avokati i Popullit, Hilmi Jashari, konsideron se vendi mund të përballet me sfida gjatë rrugëtimit për anëtarësim.

“Qëllimi i Këshillit të Evropës është që shteti, me Kushtetutë dhe me ligje, të garantojë parimet e sundimit të ligjit, ndarjen e pushteteve dhe respektimin e të drejtave dhe lirive të njeriut

Fatmirësisht, Kosova me Kushtetutë jo vetëm që i respekton të drejtat dhe liritë e njeriut, por në shumë raste i tejkalon ato, në kuptim të diskriminimit pozitiv të komuniteteve joshumicë. Edhe pushtetet janë të ndara”, vlerëson Miftaraj.

Pushtet shtetëror në Republikën e Kosovës janë pushteti legjislativ, ekzekutiv dhe ai gjyqësor. Kuvendi i Republikës së Kosovës ushtron pushtetin legjislativ. Qeveria ushtron pushtetin ekzekutiv në pajtim me Kushtetutën dhe ligjet. Ndërsa, pushteti gjyqësor është unik, i pavarur dhe ushtrohet nga gjykatat.

Po ashtu, në bazë të Kushtetutës, të drejtat dhe liritë themelore të njeriut janë të pandashme, të patjetërsueshme e të pacenueshme dhe janë bazë e rendit juridik të Republikës së Kosovës.

Komunitetet minoritet të njohura me Kushtetutë në Kosovë janë: komuniteti serb, ai boshnjak, rom, ashkali, egjiptian, goran dhe turk. Dy gjuhë zyrtare në nivel vendi janë gjuha shqipe dhe serbe, kurse sipas Ligjit për përdorimin e gjuhëve, gjuha turke, boshnjake dhe rome kanë statusin e gjuhëve zyrtare në komunat ku jetojnë së paku pesë për qind e pjesëtarëve të këtyre komuniteteve.

Ndër të tjera, në Kushtetutë thuhet se Republika e Kosovës do të promovojë frymën e tolerancës, dialogut dhe do të mbështesë pajtimin ndërmjet komuniteteve dhe do të respektojë standardet e përcaktuara me Konventën Kornizë të Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare dhe me Kartën Evropiane për Gjuhët Rajonale ose të Pakicave.

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut është një gjykatë ndërkombëtare e krijuar në vitin 1959. Ajo vendos për individin ose kërkesat shtetërore që pretendojnë shkelje të të drejtave civile apo politike, të përcaktuara në Konventën Evropiane mbi të Drejtat e Njeriut.

Gjykata shqyrtoi qindra mijëra kërkesa që kur është ngritur. Gjykimet e saj janë të detyrueshme dhe kanë bërë që qeveritë të ndryshojnë legjislacionin dhe praktikën e tyre administrative në fusha të ndryshme.

Por, ish-Avokati i Popullit, Hilmi Jashari, thotë se ekzistojnë probleme në sistemin e drejtësisë, sidomos në zvarritjen e procedurave gjyqësore.

Megjithatë, Jashari konsideron se kjo nuk do të paraqiste problem për anëtarësim në Këshillin Evropës.

Numri i lëndëve të pazgjidhura në sistemin e drejtësisë deri në fund të vitit 2021, sipas Institutit të Kosovës për Drejtësi, është mbi 220 mijë.

 

Jashari vlerëson se vetë fakti se një numër i madh i konventave ndërkombëtare, ku hyjnë edhe konventat e Këshillit të Evropës që kanë të bëjnë me të drejtat dhe liritë e njeriut, janë zbatuar në Kosovë, tregojnë se Kosova mund të anëtarësohet në këtë mekanizëm.

“Kosova ka bërë zotimin që nga përfundimi i luftës, sepse Konventën Evropiane, Konventën kornizë për mbrojtje të pakicave dhe Konventën kundër torturës, i ka futur në sistemin e saj juridik dhe i ka zbatuar në mënyrë vullnetare”, shprehet ai.

Edhe pse Kosova nuk është shtet anëtar i KE-së, sipas Institutit GAP – Instituti për Hulumtime të Avancuara – ajo zbaton disa nga Konventat e Këshillit të Evropës si: Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive Themelore të Njeriut, Kornizën e Konventës së Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e Minoriteteve Kombëtare, Kartën Evropiane të Gjuhëve Rajonale dhe Minoritare.

Gjithashtu, shumë ligje të Kuvendit të Kosovës dhe rregullore të Misionit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (UNMIK), u referohen konventave specifike të Këshillit të Evropës.

Sipas DASH-it, Qeveria, ndërmori hapa për të identifikuar, hetuar, ndjekur penalisht dhe ndëshkuar zyrtarët që kryen shkelje të të drejtave të njeriut, por nganjëherë nuk kishte qëndrueshmëri në veprime.