Agresioni brutal dhe i paprovokuar i Rusisë në Ukrainë ka hyrë në muajin e dytë me dhjetëra civilë të vdekur, vende të tëra të rrafshuara dhe ndoshta më shqetësuesja, fundi i saj nuk po duket.
Pushtimi rus ka prodhuar një përzierje të zhvillimeve të pritshme (dhimbje ekonomike për Rusinë) dhe të papritura (rezistencë e jashtëzakonshme ushtarake ukrainase), duke lënë pak hapësirë për të parashikuar se çfarë do të ndodhë më pas.
Por çfarë kemi mësuar deri tani?
CNN shtron disa pyetje kyçe për Henry Hale, një profesor i Universitetit George Washington, ekspertiza e të cilit përfshin politikën ruse.
Çfarë ka qenë befasuese për luftën?
Përreth gjithë Ukrainës, ushtarët rusë kanë hasur në rezistencë të ashpër nga luftëtarët ukrainas që mbrojnë vendin e tyre.
Në fakt, forcat ukrainase kohët e fundit janë përpjekur të rimarrin territore nga rusët, sipas një zyrtari të lartë të mbrojtjes amerikane, i cili i përshkroi ata si “të aftë dhe të gatshëm” për ta bërë këtë.
Por fuqia ushtarake e Ukrainës nuk ka qenë e vetmja surprizë.
“Në tablonë e madhe, mendoj se vetë agresioni në vetvete është thjesht befasues e mahnitës në historinë botërore. Ndërsa presidenti rus Vladimir Putin ka vepruar ushtarakisht edhe më parë, shumë pak njerëz mendonin, ndoshta një vit më parë, se Putin po planifikonte një pushtim në shkallë të plotë të Ukrainës. Njerëzit në Rusi nuk e prisnin, shumica e ukrainasve nuk e prisnin. Dhe shumica e analistëve, mendoj, gjithashtu nuk e prisnin. Dhe ajo që ishte interesante ishte se administrata e Joe Biden filloi të paralajmëronte se kjo do të ndodhte dhe doli se ata kishin të drejtë. Ka një sërë surprizash të tjera që mendoj se janë gjithashtu të rëndësishme. Njëra, mendoj, është thjesht mënyra e dobët e planifikimit të Rusisë për këtë. Para së gjithash, strategjia e saj ushtarake duket se ka qenë shumë e papërshtatshme për detyrën në fjalë. Duket se bazohej në idenë se Ukraina do të kapitullonte brenda pak ditësh, se (Rusia) do të pritej nga njerëz që do të dilnin në rrugë me lule. Dhe kjo thjesht bazohej në një keqkuptim të plotë të Ukrainës dhe natyrës së shoqërisë ukrainase. Një pjesë tjetër e planifikimit të dobët që mendoj se është gjithashtu shumë e rëndësishme është se Kremlini nuk e përgatiti mirë publikun e Rusisë për këtë lloj veprimi. Deri në fillimin e agresionit, mediat ruse u thoshin njerëzve të tyre: ‘Ne nuk do të pushtojmë’. Udhëheqësit rusë thoshin: ‘Shikoni sa me histeri po flet Perëndimi për një pushtim. Kjo është thjesht një çmenduri. Askush nuk po flet për një pushtim.
Dhe kështu, sapo filloi agresioni aktual, ata duhej t’i bindnin njerëzit se nuk ishte një pushtim. Dhe kjo do të thotë të zhvillosh një makineri të tërë propagandistike rreth idesë se ky është vetëm një operacion i kufizuar ushtarak, se në njëfarë mënyre ka nazistë në Kiev që po sulmojnë njerëzit liridashës në territoret e pushtuara nga Rusia të Ukrainës lindore – se kjo është e gjitha pjesë e një skeme të madhe perëndimore për të shkatërruar përfundimisht Rusinë, për ta vënë atë nën kontrollin e saj. Dhe kështu të mbështesësh një gënjeshtër të tillë është shumë, shumë e vështirë”.
“Një tjetër surprizë kanë qenë aftësitë e ushtrisë ukrainase. Shumica e njerëzve kujtuan ushtrinë e Ukrainës të vitit 2014 (kur Rusia pushtoi dhe më pas aneksoi Gadishullin e Krimesë nga Ukraina)”.
“Rezulton se janë bërë përpjekje të rëndësishme për reformën ushtarake, duke përfshirë një ristrukturim të procesit të vendimmarrjes brenda ushtrisë atje, i cili përfshinte dhënien e komandantëve lokalë më shumë autonomi për të bërë thirrje. Dhe kjo rezulton të ketë qenë mjaft e rëndësishme sepse ushtria ukrainase ka arritur të rezistojë kundër ushtrisë shumë më të madhe ruse për këtë muaj të parë të krizës.
Në cilin krah mund të shkojnë gjërat?
Ndërsa ekziston një përshtypje në rritje se sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës nuk ka shkuar sipas planit, vendi vazhdon të përdorë fuqinë e tij ajrore për të “shfarosur” qytetet dhe për të synuar civilët, me qëllim që Ukraina të nënshtrohet.
Disa ekspertë paralajmërojnë se mund të shkojmë në një fazë më vdekjeprurëse të kësaj lufte, me Putinin që ndjen nevojën për të dyfishuar sulmet e tij përballë turpit.
Në këtë aspekt, Hale vlerëson se fatkeqësisht, është një shqetësim shumë i vërtetë.
“Mendoj se pothuajse çdo gjë është në rrezik për Putinin tani, sepse çdo gjë më pak se fitorja do të shihet si një shenjë dobësie për të në një kohë kur ai tashmë po i kalon të 70-at dhe pyetjet tashmë po lindin brenda Rusisë edhe para këtyre ngjarjeve për trashëgiminë e tij”.
“Nuk përjashtohet – edhe pse është për të ardhur keq të thuhet – që ai mund të vendosë që basti i tij i vetëm është të përdorë një lloj opsioni bërthamor. Është e vështirë të thuash saktësisht se çfarë do të ishte, por është e mundur. Unë nuk mendoj se popullata ruse është mbështetëse, në përgjithësi, për fillimin e një lufte bërthamore – sigurisht jo përdorimin e një arme bërthamore kundër njerëzve për të cilët Putin dhe regjimi i tij vazhdimisht u kanë thënë se në thelb janë një popull me rusët”.
“Dhe kështu mendoj se është e mundur që përdorimi i një arme bërthamore mund të çojë në të vërtetë në rënien e regjimit të tij – nga njerëzit që janë të tmerruar nga kjo”.
“Dikush do të shpresonte gjithashtu që nëse ai do të urdhëronte një veprim të tillë, se ndoshta disa njerëz brenda komandës së tij që do të duhej ta zbatonin atë urdhër, në atë moment, do të refuzonin të zbatonin urdhrat e tij. Kështu që është shumë e vështirë të thuhet”.
“Dua të them, nëse ai me të vërtetë ka shkuar kaq larg dhe është thjesht i gatshëm të bëjë gjithçka me shpresën për të shpëtuar veten dhe regjimin e tij, atëherë nuk mendoj se mund të përjashtojmë ndonjë formë të përshkallëzimit bërthamor këtu”.
“Por unë ende ushqej shpresën se, në fakt, ai nuk është vetëvrasës dhe do të përpiqet të gjejë një mënyrë më pak se të jetë në gjendje të pretendojë një lloj fitoreje brenda vetë Rusisë”.
