Rreth 1000 vende pune kërkimore universitare janë në rrezik nëse qeveria e Mbretërisë së Bashkuar nuk zëvendëson urgjentisht fondet e Bashkimit Evropian, kanë paralajmëruar bosët.
Universitetet e Uellsit thanë se humbja e aksesit të financimit në shkallë të gjerë të BE-së e ka vënë sektorin e kërkimit dhe inovacionit në “greminën e një fatkeqësie”, shkruan BBC, përcjell Fol Drejt.
Një studiuese tha se ajo kishte lënë në pritje dasmën e saj pasi iu tha se do të lihej e tepërt.
Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar tha se Fondi i Përbashkët i Prosperitetit i Mbretërisë së Bashkuar do të përputhej me financimin e BE-së.
Sipas Universities Wales, midis 2014 dhe 2020 rreth 370 milion £ u investuan në projekte të lidhura me universitetin në Uells përmes fondeve sociale dhe të zhvillimit të BE-së.
Rreth 60 projekte kërkimore në shkallë të gjerë me shumë partnerë në Uells mbështeten në këtë financim, i cili do të përfundojë këtë vit.
Një nga ata në rrezik është projekti Specific, i bazuar në Universitetin Swansea, i cili së fundmi fitoi një Çmimin e Përvjetorit të Mbretëreshës për Inovacionin.
Projekti po zhvillon teknologji që mund të kapin energji nga dielli dhe ta ruajnë atë në ndërtesa derisa të jetë e nevojshme.
Ai synon të integrojë ndërtesat në sistemet e energjisë dhe transportit të Uellsit, ndërsa vendi po shkon drejt një të ardhmeje neto zero.
Duke u larguar nga Uellsi
Dr Sarah-Jane Potts, 29 vjeç, nga Newport, është një nga inxhinieret kërkimore të projektit dhe iu dha një njoftim për tepricë në fillim të vitit.
Ajo dhe partneri i saj punojnë të dy për Specific dhe, me të ardhmen e tyre tani të pasigurt, ajo tha se kjo po ndikon në shëndetin e tyre mendor dhe i ka detyruar të vënë në pritje planet e tyre për t’u martuar.
Nëse financimi nuk vjen për të shpëtuar punën e saj, ajo tha se mund të detyrohet të largohet nga Uellsi.
Prof David Worsley, i cili krijoi projektin Specific, tha se ndikimi i humbjes së fondeve të BE-së shkon përtej vetëm vendeve të punës.
Ai tha se projekti synon “të mbështesë dekarbonizimin industrial por edhe dekarbonizimin e shtëpive dhe transportit”.
Përhapja e teknologjisë së Specific në tregun e banesave në Uells mund të ndihmojë në adresimin e krizës energjetike dhe reduktimin e emetimeve të karbonit, në të njëjtën kohë me ndihmën e njerëzve në Uells me kostot e karburantit.
“Para luftës në Ukrainë, 28% e njerëzve në Uells ishin në varfëri të karburantit, tani është më shumë. Ne duhet të përdorim tranzicionin zero neto si një mundësi për të eliminuar varfërinë e karburantit. Dhe puna jonë ka të bëjë me dhënien e kësaj pa përdorur lëndë djegëse fosile. “tha ai.
Inovacionet e Specific po përdoren në mbarë botën, nga Meksika në Indi, pas 12 vitesh kërkimi të financuara nga BE.
Por tani, tre vjet pas Brexit, paratë po mbarojnë.
Prof Helen Griffiths, pro-kancelare për kërkimin dhe inovacionin në Universitetin Swansea, paralajmëroi se Specific ishte një nga shumë projektet “në buzë të shkëmbit”.
Ajo tha: “Këto punë do të shkojnë nga marsi e tutje, kështu që është krejtësisht e ngutshme të bëjmë diçka për këtë tani, në mënyrë që të mund të ruajmë talentin dhe të mos rrezikojmë ta humbim atë nga Uellsi”.
Departamenti për Nivelimin, Strehimin dhe Komunitetet (DLUHC) tha: “Fondi i Përbashkët i Prosperitetit në Mbretërinë e Bashkuar do të përputhet me fondet e BE-së dhe do t’u japë vendeve lokale kontrollin se si shpenzohen paratë, do të heqë burokracinë e panevojshme dhe do t’u mundësojë komuniteteve lokale të investojnë në prioritetet që kanë rëndësi ato.”
Por Prof Griffiths tha se financimi nuk do të arrijë në vendin e duhur.
Ajo tha se fondet e BE-së aplikoheshin për vendin në tërësi, por Fondi i Përbashkët i Prosperitetit do të funksiononte vetëm në zonat e autoriteteve lokale dhe do të ishte më pak në gjendje të bënte një ndryshim.
DLUHC shtoi: “Uellsi do të marrë 585 milion £ në fonde nga UKSPF dhe këshillat janë përgjegjës për të vendosur se cilat projekte do të financohen përmes UKSPF në konsultim me palët e interesuara lokale.”
Në një deklaratë, Ministri i Ekonomisë së Uellsit, Vaughan Gething tha: “E gjithë ndarja e SPF prej 585 milion £ për Uellsin është 1.1 miliardë funte më pak krahasuar me fondet e BE-së”./FolDrejt/
