Vizita e parë zyrtare e një presidenti francez në Beograd, pas 18 vitesh, do ta vë presidentin Emmanuel Macron në një pozitë delikate. Raportet mes Francës dhe Serbisë janë të ngarkuara shumë në 25 vitet e fundit, në veçanti pas bombardimeve të vitit 1999 dhe njohjes së pavarësisë së Kosovës, në vitin 2008.
Vizita është e ngarkuar edhe për shkak të lëshimit serioz që ndodhi vitin e kaluar, në ceremoninë e festimit të 100-vjetorit të përfundimit të Luftës së Parë Botërore, kur presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq ishte vënë në tribunat dytësore, larg ceremonisë kryesore, ku ishin presidentët e vendeve fituese të kësaj lufte. Ky lëshim është kritikuar ashpër në mediat franceze dhe serbe asokohe. Mediat franceze pohojnë se ky është një shans i mirë për përmirësimin e raporteve mes Francës dhe Serbisë.
Miqësia në sprovë
“Franca dhe Serbia do të jenë gjithmonë vende mike, sepse në të gjitha luftërat e mëparshme ato kanë mbajtur anën e njëjtë.” Këtë frazë e përmendin gati të gjithë bashkëbiseduesit tanë francezë, prej fqinjve në rrugë e deri tek intelektualët dhe politikanët e blloqeve të ndryshme politike. Sipas tyre, Franca dhe Serbia nuk mund të jenë armiq, përkundër mosmarrëveshjeve të fundit. Por kjo miqësi, e cila është theksuar gjithmonë në historinë serbe, në literaturë dhe këngët e kafeneve, nuk e ka penguar Jacques Chiracun që, në vitin 1995 të thotë, mjaft më me barbarizma, pasi që forcat serbe kishin marrë pengë në Republikën Serpska helmetkaltërit e OKB-së. Kjo nuk e pengon as Macron që të kundërshtojë zgjerimin e BE dhe futjen atje të Serbisë.
Franca dhe qëndrimet proserbe
Gazetari i njohur i gazetës Mond, Mark Semos, i cili ka raportuar shpesh për mediat franceze gjatë luftërave të ish-Jugosllavisë, thotë se miqësia francezo-serbe është një shkak serioz për akuzat ndaj Parisit për qëndrim proserb. Këto dyshime kanë ekzistuar edhe gjatë luftës së Bosnje-Hercegovinës dhe nuk janë ndërprerë përkundër bombardime të Serbisë në vitin 1999. Miqësia tradicionale francezo-serbe e ka komplikuar gjithmonë rolin e diplomatëve francezë në Ballkan. Kjo miqësi është keqinterpretuar nga qarqet serbe dhe ka komplikuar gjithmonë misionet e francezëve. Perceptimi i Serbisë ka të bëjë me luftërat në të kaluarën. Ndërsa përgjegjësinë për prishjen e raporteve e mbanë ish-presidenti i Serbisë Slobodan Milosheviq dhe politika e tij agresore ndaj Kroacisë dhe Bosnje-Hercegovinës. Politika e tij ka shkaktuar vuajtje të mëdha për popujt joserbë në ish-Jugoslavi. Këto qëndrime në Francë janë krijuar nga intelektualë dhe filozofë të njohur, si Paskal Brukner, Bernar Anri-Levi, Andre Gliksman dhe Alain Finkielkraut. Këto bindje ekzistojnë edhe sot, ndonëse vitin e kaluar janë dëgjuar zëra të ndryshëm, të cilët thonë se ka dyshime “ndaj fakteve të dëgjuara më parë”, për shembull për bombardimet e NATO-s. Lidhur me këtë ka pasur tekste në gazetën Mond diplomatika, ku janë relativizuar pikëpamjet e mëparshme për bombardimet.
Gazetarët kanë kontestuar ekzsitencën e planit “patkoi” për spastrimin etnik të Kosovës nga shqiptarët dhe deportimet masive. Ata kontestojnë edhe bombardimin për shkaqe humanitare, të lansuar nga qeveritë e vendeve të NATO-s. Mediat thonë se një politikë e këtillë ka qenë shkak i ndryshimit të qëndrimeve ndaj Serbisë, në 25 vitet e fundit. Por pikëpamjet për egërsinë e ushtrisë dhe policisë serbe në Kosovë, nuk ka ndryshuar, edhe pse kur shkruhet për krimet sebe në Kosovë, nuk përmendet më fjala gjenocid.
Domethënëse janë edhe pohimet e bartësve të listave të partive politike në Francë, të cilët në debatet televizive para zgjedhjeve për Parlamentin Evropian. Në pyetjen – a duhet të pranohet Serbia në BE, prej 12 bartësve, nëntë prej tyre janë deklauara kundër pranimit të Serbisë, dy kanë qenë pro, ndërsa dy të përmbajtur.
Përmirësimi i raporteve
Autoritetet franceze kanë pranuar se mes Francës dhe Serbisë ka tensione. Por thonë se presidenti Macron është i gatshëm të punojë në përmirësimin e raporteve. Autoritetet megjithatë thonë se Kosova dhe pranimi i Serbisë në BE nuk do të jenë dy tepat kryesore të vizitës, sepse këtu me siguri që ka dallime. Por në këtë vizitë do të jenë edhe shumë përfaqësues të ekonomisë franceze, të cilët do të nënshkruajnë marrëveshje për bashkëpunim ekonomik.
