Gjatë dekadës së fundit, faktori më i madh i rrezikut për zhvillimin e sëmundjes së Alzheimerit është bërë obeziteti i moshës së mesme si një problem në rritje në mbarë botën.
Në vitin 2011, faktori më i spikatur dhe i modifikueshëm që çoi në një rrezik në rritje të zhvillimit të sëmundjes Alzheimer ishte pasiviteti fizik, i ndjekur nga depresioni dhe pirja e duhanit.
Megjithatë, sipas një analize të fundit, obeziteti shquhet si shkaktari më i zakonshëm i Alzheimerit, raporton ScienceAlert.
Sot, sëmundja e Alzheimerit është forma më e zakonshme e demencës. Megjithatë, përkundër hulumtimeve të shumta, askush nuk e di se si fillon sëmundja apo si të ndalojë përparimin e saj.
Hulumtimet sugjerojnë se ekziston një komponent i fortë gjenetik, por ka edhe një sërë faktorësh mjedisorë që mund të kontribuojnë në sëmundje, duke përfshirë dietën e dobët, presionin e lartë të gjakut , depresionin, pirjen e duhanit dhe infeksionet e mishrave të dhëmbëve.
Lajmi i mirë është se këta faktorë mund të menaxhohen nga pacientët dhe mjekët për të zvogëluar rrezikun e sëmundjes. Lajmi i keq është se ndikimi i këtyre faktorëve të rrezikut po ndryshon vazhdimisht, nga viti në vit, dhe ndryshon nga kombi në komb.
Pse kjo është kështu mbetet e paqartë, por mund të jetë rezultat i një kombinimi të problemeve shëndetësore në ndryshim dhe metodave të përmirësuara të kërkimit që ndryshojnë në pjesë të ndryshme të botës.
Në analizën më të fundit nga SHBA, për shembull, humbja e dëgjimit u shtua si një faktor rreziku i modifikueshëm për sëmundjen e Alzheimerit, edhe pse më parë nuk ishte marrë parasysh në vlerësimet.
Për më tepër, shkalla e obezitetit të moshës së mesme në SHBA është dyfishuar që nga viti 2010. Ndërkaq, prevalenca e pasivitetit fizik dhe pirjes së duhanit ka rënë disi gjatë viteve të fundit.
Duke pasur parasysh këto ndryshime kyçe, studiuesit kryen një vlerësim të përditësuar të rrezikut për sëmundjen e Alzheimerit duke përdorur të dhëna nga Anketa e Mbikëqyrjes së Faktorëve të Rrezikut të Sjelljes në SHBA 2018.
Në mesin e 378,615 individëve të përfshirë, pak më shumë se një e treta e të gjitha rasteve të Alzheimerit ishin të lidhura me një nga tetë faktorët e rrezikut.
Faktori më i zakonshëm i rrezikut i identifikuar në analizën kombëtare ishte obeziteti në moshën e mesme, i ndjekur nga pasiviteti fizik dhe arsimi i ulët.
Autori i rishikimit të kohëve të fundit shkruan: “Ndryshimi në prevalencën e obezitetit në moshën e mesme duket të jetë më i madhi në krahasim me faktorët e tjerë të vlerësuar në këtë studim, duke e bërë potencialisht obezitetin e moshës së mesme faktorin më të spikatur të rrezikut të lidhur me sëmundjen e Alzheimerit dhe demencët e lidhura me të.” dekadë më vonë.”
Obeziteti tashmë është shoqëruar me shfaqjen e sëmundjes Alzheimer
Një studim i vitit 2020 gjeti prova se të qenit mbipeshë mund ta bëjë indin nervor më të prekshëm ndaj dëmtimit të trurit ose humbjes së qelizave. Këto ndryshime duket se ndodhin edhe në pjesë të trurit që janë të lidhura ngushtë me kujtimet.
Kjo nuk do të thotë se mbipesha në moshën e mesme është një shkak i drejtpërdrejtë i sëmundjes së Alzheimerit, por sugjeron që mbajtja e një peshe të shëndetshme mund të zvogëlojë shanset për zhvillimin e sëmundjes – të paktën deri në një farë mase.
Studime të ngjashme kanë treguar gjithashtu se kur pesha humbet më vonë në jetë, korteksi cerebral nuk hollohet aq shumë sa do të hollohej në rastin e obezitetit.
Ka shumë hipoteza se pse është kështu. Disa studiues dyshojnë se mbipesha mund të ndikojë në qarkullimin e gjakut në tru, duke shkaktuar një sasi të reduktuar të oksigjenit në disa zona.
Studiues të tjerë dyshojnë se mbipesha mund të çojë në inflamacion kronik në tru, i cili mund të degradojë lëndën e bardhë dhe të dëmtojë lidhjet nervore.
Zbulimi se kush në popullatë është më i ndjeshëm ndaj sëmundjes së Alzheimerit një ditë mund t’i ndihmojë shkencëtarët të përsosin kërkimet e ardhshme dhe të ndihmojnë mjekët me opsione më të mira trajtimi.
Në një analizë të vitit 2018, për shembull, kur studiuesit ndanë pjesëmarrësit e anketës sipas gjinisë, racës dhe përkatësisë etnike, ata vunë re disa dallime kryesore në të dhëna.
Rastet e sëmundjes së Alzheimerit që shoqëroheshin me të paktën një nga tetë faktorët e rrezikut të modifikueshëm ishin më të zakonshme tek meshkujt sesa tek femrat. Ata ishin gjithashtu më të zakonshëm midis zezakëve të moshuar, indianëve amerikanë dhe vendasve të Alaskës dhe hispanikëve në krahasim me të bardhët.
Gjetjet sugjerojnë se disa grupe njerëzish janë në rrezik më të madh të zhvillimit të sëmundjes së Alzheimerit sesa të tjerët, ndoshta për shkak të faktorëve socio-ekonomikë, kulturorë ose mjedisorë që kufizojnë aksesin në kujdesin shëndetësor, stërvitjen ose ushqimin e shëndetshëm dhe të përballueshëm, transmeton Fol Drejt.
