Kur trupat ruse pushtuan atdheun e tyre, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky dhe zonja e parë Olena Zelenska refuzuan të iknin ose të dorëzoheshin, duke zgjedhur në vend të kësaj — si shumë nga bashkatdhetarët dhe gratë e tyre — për sfidë përballë agresionit.
Ndërsa fokusi i Presidentit ka qenë në luftimin ushtarak kundër forcave ruse, zonja e parë është përqendruar në çështjet humanitare dhe të fëmijëve, duke punuar për të rritur ndërgjegjësimin global për vuajtjet e ukrainasve të zakonshëm si rezultat i luftës, shkruan CNN, transmeton Fol Drejt.
Kristiane Amanpour e CNN intervistoi Zelenskën përmes emailit. Përgjigjet e saj janë përkthyer nga ukrainishtja.
Zonja e Parë, duke pasur parasysh gjithçka që po ndodh, si po përballeni ju dhe familja juaj?
Është si të ecësh në një litar të ngushtë: nëse filloni të mendoni se si e bëni këtë, humbni kohë dhe ekuilibër. Pra, për të mbajtur, thjesht duhet të shkoni përpara dhe të bëni atë që bëni. Në të njëjtën mënyrë, me sa di unë, të gjithë ukrainasit qëndrojnë.
Shumë prej atyre që u arratisën vetëm nga fushat e betejës, që panë vdekjen, thonë se kura kryesore pas përvojës është të veprosh, të bësh diçka, të jesh i dobishëm për dikë. Unë personalisht më mbështet fakti që përpiqem të mbroj dhe mbështes të tjerët. Disiplinat e përgjegjësisë.
Kur u bëtë zonja e parë, u zotuat t’i bëni fëmijët një pjesë qendrore të punës suaj. Sa shkatërruese ka qenë të shohësh fëmijë ukrainas, përfshirë edhe tuajin, të vuajnë në një zonë lufte?
Dhe kështu ndodhi: Fëmijët dhe nevojat e tyre ishin një nga fushat kryesore të punës sime, së bashku me futjen e … të drejtave të barabarta për të gjithë ukrainasit. Para luftës ne filluam një reformë të ushqyerjes shkollore, duke u përgatitur për të për disa vite, për ta bërë atë të shijshme dhe të shëndetshme në të njëjtën kohë që fëmijët të sëmuren më pak.
Si ndihem tani, ju pyesni? Ndjej se jemi hedhur vite e dekada mbrapa.
Tani nuk po flasim për ushqim të shëndetshëm, por për ushqim në përgjithësi. Bëhet fjalë për mbijetesën e fëmijëve tanë! Ne nuk po diskutojmë më, si më parë, se cila është pajisjet më të mira për shkollat – [në vend të kësaj] arsimi për miliona fëmijë është në pikëpyetje.
Nuk mund të flasim për një mënyrë jetese të shëndetshme për fëmijët — qëllimi numër një është t’i shpëtojmë [ata] fare.
Gjysma e fëmijëve tanë u detyruan të shkonin jashtë vendit; mijëra u lënduan fizikisht dhe psikologjikisht. Më 23 shkurt [një ditë para se Rusia të pushtonte Ukrainën], ata ishin studentë të zakonshëm evropianë me orar dhe plane për pushimet.
Imagjinoni që keni ndërtuar dhe rinovuar një shtëpi dhe thjesht keni vendosur lule në dritare; dhe tani është shkatërruar, dhe mbi gërmadhë duhet të ndizni një zjarr për t’u ngrohur. Kështu ka ndodhur me politikat e fëmijëve tanë dhe me çdo familje në përgjithësi.
Na tregoni për punën që keni bërë për të mbështetur gratë dhe refugjatët fëmijë ukrainas? Çfarë mund të bëjë më shumë bota për të ndihmuar në këtë front?
Tani jam duke punuar në disa drejtime. Në verë, ne arritëm të krijonim samitin e zonjave dhe zotërinjve të parë të botës, dhe tani kolegët e mi janë aleatë të vërtetë në këtë.
Së pari, ne evakuojmë më të rrezikuarit tanë — fëmijët me [kancer], [ata me] paaftësi dhe jetimët — në vendet që pranojnë t’i pranojnë për trajtim dhe rehabilitim. Rruga kryesore kalon përmes Polonisë dhe prej andej drejt vendeve të tjera evropiane.
Së dyti, ne po importojmë inkubatorë në Ukrainë për të mbështetur të sapolindurit në qytetet që bombardohen nga rusët. Në shumë spitale ka ndërprerje të energjisë elektrike, ndërsa jeta e fëmijëve është në rrezik. Prandaj, ne kemi nevojë për pajisje që shpëtojnë jetë pa ndërprerje. Dy pajisje të tilla tashmë janë dorëzuar dhe tetë inkubatorë të tjerë janë planifikuar të dorëzohen.
Së treti, ne po përshpejtojmë përshtatjen e refugjatëve — fëmijëve dhe nënave të tyre — në vendndodhjen e re, sepse vetëm ndihma humanitare nuk mjafton: Fëmijët kanë nevojë për shoqërizim të përshpejtuar dhe shkollë në një vend të ri. Në veçanti, kjo vlen për mijëra fëmijë me autizëm që e kanë gjetur veten jashtë vendit. Tani po punojmë për t’ua lehtësuar aksesin në klasa, përndryshe zhvillimi i tyre thjesht do të ndalet.
Së bashku me ambasadat, ne po koordinojmë ngjarjet në mbështetje të Ukrainës — disa koncerte ndërkombëtare kanë mbledhur tashmë para për ndihmë humanitare për ukrainasit.
A keni mundur ta shihni burrin tuaj që nga fillimi i konfliktit?
Volodymyr dhe ekipi i tij aktualisht jetojnë në zyrën e Presidentit. Për shkak të rrezikut, unë dhe fëmijët e mi u ndaluam të qëndronim atje. Pra, për më shumë se një muaj ne komunikojmë vetëm me telefon.
E gjithë bota është frymëzuar nga udhëheqja e Ukrainës e bashkëshortit tuaj gjatë kohës së luftës. Ju jeni martuar me të në vitin 2003 dhe e keni njohur që kur ishit të dy në universitet. A e dinit gjithmonë se ai e kishte këtë në vete?
E kam ditur gjithmonë se ai ishte dhe do të ishte një mbështetje e besueshme për mua. Më pas ai u bë një baba i mrekullueshëm dhe mbështetje për familjen tonë. Dhe tani ai ka treguar të njëjtat tipare.
Ai nuk ka ndryshuar. Thjesht më shumë njerëz e panë me sytë e mi.
Ju keni një vajzë 17-vjeçare, Sasha, dhe djalin 9-vjeçar, Kyrylo. Si ua keni shpjeguar luftën atyre? A qëndrojnë me ju?
Për fat të mirë, fëmijët janë me mua. Dhe, siç thashë, kur ka dikë për t’u kujdesur, është shumë disiplinuese. Meqë ra fjala, kjo vlen edhe për vetë fëmijët — ata janë rritur në mënyrë dramatike gjatë kësaj kohe dhe gjithashtu ndihen përgjegjës për njëri-tjetrin dhe për ata që i rrethojnë.
Asgjë konkretisht nuk duhej shpjeguar. Ne po flasim vetëm për gjithçka që po ndodh. Kur shikoj intervistat e fëmijëve nga Buça ose dëgjoj historitë e miqve të mi për fëmijët e tyre, kuptoj se fëmijët nuk kuptojnë gjithçka më mirë se të rriturit. Ata shikojnë thelbin. Siç tha një fëmijë i vogël: “Pse rusët janë kaq të këqij me ne? Me sa duket, ata janë rrahur në shtëpi?”
Thuhet se jeni objektivi i dytë më i lartë i forcave ruse, pas bashkëshortit tuaj. Si e ruani vendosmërinë tuaj përballë një rreziku të tillë? Çfarë ju bëri të zgjidhni të qëndroni në Ukrainë?
Për disa arsye më bëhet vazhdimisht kjo pyetje. Por nëse shikoni nga afër, bëhet e qartë se çdo ukrainas është një objektiv për rusët: Çdo grua, çdo fëmijë.
Ata që vdiqën një ditë më parë nga një raketë ruse [ndërsa] përpiqeshin të evakuoheshin nga Kramatorsk nuk ishin anëtarë të familjes presidenciale, ata ishin thjesht ukrainas. Pra objektivi numër një për armikun jemi të gjithë ne.
Burri juaj ka folur drejtpërdrejt në rusisht me popullin rus, por padyshim që është e vështirë t’i kontaktosh ata. Duke pasur parasysh mizoritë që i janë bërë popullit tuaj, a keni një mesazh, veçanërisht për nënat dhe gratë ruse, që mendoni se duhet ta dëgjojnë tani?
Niveli i propagandës ruse shpesh krahasohet me propagandën e Goebbels gjatë Luftës së Dytë Botërore. Por për mendimin tim, e tejkalon [këtë], sepse në Luftën e Dytë Botërore nuk kishte internet dhe akses në informacion, si tani.
Tani të gjithë mund të shohin krimet e luftës — për shembull, ato të kryera nga rusët në Bucha, ku trupat e civilëve me duar të lidhura thjesht shtriheshin në rrugë.
Por problemi është se rusët nuk duan të shohin atë që sheh e gjithë bota, [në mënyrë] të ndihen më rehat. Në fund të fundit, është më e lehtë të thuash: “Është e gjitha false” dhe shko të pish kafen sesa të lexosh historinë e një personi të caktuar që vdiq, të shikosh të afërmit dhe miqtë e saj që janë në pikëllim.
Për shembull, lexoni historinë e një prej viktimave [në] Bucha, një gruaje të quajtur Tatiana, e cila u qëllua nga një plumb rus dhe burri i saj, i cili u kërkoi pushtuesve të merrnin trupin, por u rrah dhe u lidh.
Si t’i bëni rusët ta shohin këtë? Gjithnjë e më shumë jam i prirur të mendoj se, për fat të keq, aspak, ata janë të verbër në besim. Ata nuk duan të dëgjojnë dhe të shohin. Nuk do t’u drejtohem më atyre.
Gjëja kryesore për Ukrainën sot është që e gjithë bota tjetër të na dëgjojë dhe të na shohë, dhe është e rëndësishme që lufta jonë të mos bëhet “e zakonshme”, në mënyrë që viktimat tona të mos bëhen statistika. Prandaj komunikoj me njerëzit përmes mediave të huaja.
Mos u mësoni me pikëllimin tonë!
Ju keni përdorur llogaritë tuaja të mediave sociale si një platformë për t’u bërë homazhe ushtarëve ukrainas dhe rezistencës ukrainase. Sa krenare jeni për vendin tuaj — veçanërisht për atë që ju e keni quajtur “fytyra femërore” e rezistencës ukrainase?
Në ditën e parë të luftës u bë e qartë se nuk kishte panik. Po, ukrainasit nuk besonin në luftë — ne besuam në dialogun e qytetëruar. Por kur ndodhi sulmi, ne nuk u bëmë një “turmë e frikësuar”, siç kishte shpresuar armiku. Jo. Ne u bëmë një komunitet i organizuar.
Menjëherë u zhdukën polemikat politike dhe të tjera që ekzistojnë në çdo shoqëri. Të gjithë u mblodhën për të mbrojtur shtëpinë e tyre.
Unë shoh shembuj çdo ditë dhe nuk lodhem duke shkruar për të. Po, ukrainasit janë të jashtëzakonshëm.
Dhe me të vërtetë, unë shkruaj shumë për gratë tona, sepse pjesëmarrja e tyre është kudo — ato janë në forcat e armatosura dhe forcat e mbrojtjes, shumica prej tyre janë mjekë. Dhe janë ata që i çojnë fëmijët dhe familjet në siguri. Për shembull, vetëm ata mund të shkojnë jashtë vendit. Pra, në një farë mënyre roli i tyre është edhe më i larmishëm se ai i meshkujve; kjo është më shumë se barazi!/FolDrejt/
