Vendet e Perëndimit bënë gabimin më të madh kur nuk e bënë të ditur në vitin 2008 se do të pranonin Ukrainën në anëtarësimin në NATO, duke qenë se presidenti rus Vladimir Putin beson ekskluzivisht në fuqinë parandaluese të ofruar nga kjo aleancë, tha ish-diplomati britanik Ian Bond.
Bond, i cili tani është drejtor i çështjeve të politikës së jashtme në institutin shkencor “Qendra për Reformat Evropiane”, tha me rastin e përvjetorit të luftës në Ukrainë se edhe pas konfliktit në Gjeorgji ishte e qartë se Ukrainës duhet t’i jepej u parandalua edhe perspektiva e anëtarësimit në NATO dhe se do të ishte konflikti aktual me Rusinë, përcjell Fol Drejt.
“Ju keni shembullin e vendeve baltike që janë në NATO dhe ku Rusia nuk ka provuar kurrë asgjë.” Putin beson në fuqinë parandaluese të anëtarësimit në NATO, dhe as Ukraina dhe as Gjeorgjia nuk kanë marrë ndonjëherë një Plan Veprimi për Anëtarësim, por u është thënë vetëm se do të ndodhte një ditë. Ky ishte kompromisi më i keq”, tha Bond, i cili shërbeu si diplomat në Moskë, Uashington, NATO dhe OSBE.
Bond shtoi se kur “burrat e vegjël të gjelbër” (forcat speciale ruse të maskuara) erdhën në Krime në 2014, Perëndimi nuk ishte gati të thoshte se ishte tokë ukrainase, por u bëri thirrje të dyja palëve që të përmbahen nga konflikti, i cili, së bashku me SHBA-në. Tërheqja nga Afganistani i dha Putinit arsye për të menduar për pushtimin e Ukrainës.
“Tani asnjëra palë nuk ndjen presion për t’i dhënë fund luftës.” Putin do të vazhdojë përpjekjet e tij për të ndryshuar qeverinë në Kiev, dhe për Ukrainën, lufta është një çështje ekzistence. “Në Perëndim flitet se ndoshta duhet të bëhen disa lëshime territoriale në këmbim të përfundimit të luftës, por nëse jeni ukrainas, atëherë nuk është veçanërisht joshëse për ju të bëni një marrëveshje të tillë me Putinin”, tha ai.
Sipas tij, kjo është e papranueshme për Kievin, sepse Putini tha hapur se nuk e konsideron Ukrainën shtet dhe ukrainasit një popull të veçantë, por se i konsideron ata dhe rusët të njëjtin popull.
Bond mendon se sulmi rus ka forcuar ndjenjat kombëtare ukrainase dhe se do të ishte shumë më e vështirë të kontrolloheshin territoret e pushtuara të atij vendi tani sesa dhjetë vjet më parë.
“Njerëzit që ishin apatikë ndaj Ukrainës tani kanë ndryshuar mendje dhe kjo shihet më së miri në gjuhën që ata flasin”. Vetë njerëzit që do të ishin më të ndjeshëm ndaj fuqisë së butë ruse janë njerëzit që Putini po bombardon tani”, tha ai.
Ai vlerësoi se betejat aktuale për Bahmutin, i cili është i rrethuar nga luftëtarët rusë, nuk janë veçanërisht të rëndësishme për përfundimin e luftës, sepse rusët në pranverë do të tentojnë sërish të depërtojnë nga drejtimi verior, drejt Kievit.
“Kjo do të ishte psikologjikisht shumë e rëndësishme për të bërë.” Por problemi është se rusët dinë vetëm një mënyrë për të pushtuar një qytet të madh. Dhe kjo do të jetë shumë e vështirë në rastin e Kievit. “Drejtimi tjetër i përparimit që është i mundur është në drejtimin e Odesës, me synimin për të shkëputur plotësisht Ukrainën nga Deti i Zi,” tha ai.
Bond shtoi se në Evropë, me përjashtim të Hungarisë, kishte një shkallë të lartë uniteti në lidhje me qëndrimin se është e nevojshme të vazhdohet ndihma për Ukrainën, megjithëse dukej se do të ketë shumë vende të tjera që janë të pakënaqur me ndikimin e sanksione kundër Rusisë në ekonominë e tyre.
“Perëndimi kishte frikë të vepronte më energjikisht duke dërguar armë dhe kështu të kalonte linjat e kuqe ruse.” Sigurisht që ekzistojnë, por ndodhen shumë më larg. Ato do të kaloheshin nëse kërcënohej territori i padiskutueshëm rus. Tani për tani, nuk ka asnjë arsye për të menduar se rusët janë të gatshëm t’i afrohen një skenari në të cilin ata do të përdorin armë bërthamore. Është një armë parandaluese. “Kur bëhet fjalë për përdorimin e tij, atëherë të dyja palët kanë humbur tashmë”, tha Bond.
Ish-diplomati britanik deklaroi se në Parlamentin Evropian ka ide të tilla që duhet të shkojmë drejt “thyerjes së Federatës Ruse”.
“Ne i zgjodhëm ata, ndaj tani duhet t’i durojmë… Ata flasin për një rebelim të mundshëm në Rusi, por vetëm vitin e kaluar, rreth një milion njerëz të pakënaqur u larguan nga ai vend. Ata që u kërcënuan tashmë janë larguar. Ka pasur pakënaqësi në republikat si Buryatia dhe Dagestan, por duhet të dini se edhe ato republika janë kryesisht ruse”, tha ai.
Duke folur për marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe BE-së, nga pikëpamja e luftës në Ukrainë, Bond tha se të dyja palët duhet të vendosin dhe se Brukseli duhet të tregojë qartë se sa serioz është zgjerimi.
“Nëse është kështu, atëherë të gjithëve duhet t’u jepet një perspektivë e qartë e anëtarësimit, përfshirë Serbinë. Dhe nëse Beogradi është i vendosur të vazhdojë rrugën drejt Bashkimit, atëherë duhet t’i bashkohet politikës së jashtme të Bashkimit Evropian. Duhet të dihet se ka një çmim të qartë për mbajtjen e Ballkanit Perëndimor larg BE-së”, tha ai.
Bond tha se është shumë e vështirë të pritet që lufta në Ukrainë të përfundojë së shpejti dhe se paqja do të mbretërojë përsëri.
Asnjëra palë nuk mund ta humbasë apo ta fitojë këtë luftë”. Kjo është arsyeja pse lufta do të vazhdojë”, tha Bond./FolDrejt/