Mediat ndërkombëtare po vazhdojnë të raportojnë për krizën e re ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, pas sulmit terrorist të 24 shtatorit ndaj autoriteteve kosovare të rendit, shkruan Fol Drejt.
E përjavshmja amerikane Newsveek ka raportuar për raportet e tensionuara ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve, duke vënë alarmin e një rreziku nga një konflikt i ri i përgjakshëm në Evropë “në margjinat e luftës Rusi – Ukrainë.
“Ndërsa vëmendja e komunitetit ndërkombëtar mbetet e fiksuar në konfliktin e vazhdueshëm të Rusisë në Ukrainë, një tjetër luftë e mundshme në Evropë po shpërthen ndërsa tensionet midis dy armiqve të vjetër në Ballkan, po shtohen drejt një lartësie të rrezikshme.
Javën e kaluar, një rreshter i Policisë së Kosovës dhe tre sulmues serbë të armatosur rëndë u vranë në një përleshje vdekjeprurëse me armë në veri të vendit, në të cilën të paktën një politikan kryesor serb pranoi se kishte marrë pjesë. Shtetet e Bashkuara lëshuan një paralajmërim të ashpër gjatë fundjavës në përgjigje të lëvizjeve ushtarake serbe të vëzhguara pranë kufirit me Kosovën e banuar kryesisht me popullsi etnike shqiptare dhe fetare muslimane, pavarësia e së cilës nga Serbia me shumicë serbe dhe të krishterë, është e diskutueshme, midis anëtarëve të komunitetit ndërkombëtar” – shkruan Newsveek.
Ndërsa një numër i trupave serbe thuhet se janë tërhequr nga kufiri dhe presidenti serb Aleksandar Vuviç ka deklaruar se “nuk dëshiron një luftë“, të dërguarit nga të dyja anët e rivalitetit afatgjatë i kanë shprehur Newsweek potencialin për përshkallëzim të mëtejshëm nëse ekziston tensionet nuk trajtohen.
“Siguria e të gjithë rajonit është në rrezik,” tha për Newsweek Ilir Dugolli, i cili shërben si ambasador i Kosovës në Shtetet e Bashkuara. Vuçiqit nuk mund t’i besohet pasi ai edhe një herë përpiqet të manipulojë përballë provave të pakundërshtueshme të përfshirjes së drejtpërdrejtë të Serbisë në trajnimin dhe planifikimin e një agresioni ushtarak.
Por Marko Gjuriq, ambasadori i Serbisë në SHBA, fajin për përkeqësimin e fërkimeve ia hodhi kryeministrit të Kosovës Albin Kurti, për të cilin Gjuriq tha se ka bërë “përpjekje për të persekutuar popullsinë serbe të Kosovës dhe për të provokuar një konflikt me Serbinë“.
“Në dy vjet që kur Kurti erdhi në pushtet, ai ka promovuar qasjen më ekstreme dhe të dhunshme për t’u marrë me komunitetin serb në Kosovë,” tha Gjuriq për Newsweek, “që ka rezultuar në mbi 275 sulme të dhunshme ndaj civilëve të pafajshëm.”
Megjithëse kërcënimi i shpërthimit të dhunës së re është një rrezik shumë i pranishëm, grindja Serbi-Kosovë është e rrënjosur në tensionet që vazhdojnë në Ballkan pas shpërbërjes së ish-shtetit socialist të Jugosllavisë në vitet 1990. Rënia e bashkimit multietnik, i krijuar fillimisht pas Luftës së Parë Botërore, nxiti një dekadë konfliktesh përgjatë vijave etnike, nacionaliste dhe fetare dhe tërhoqi ndërhyrjen e parë luftarake të NATO-s.
Nga trazirat dolën shtetet moderne të Bosnjë-Hercegovinës, Kroacisë, Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut, Serbisë dhe Sllovenisë, me statusin e Kosovës që mbeti një çështje e mosmarrëveshjes ndërkombëtare që kur shpalli pavarësinë prej Serbisë në vitin 2008.
Vendet që njohin pavarësinë e Kosovës përfshijnë SHBA-në dhe pjesën më të madhe të NATO-s dhe Bashkimit Evropian, me përjashtim të Qipros, Greqisë, Rumanisë dhe Spanjës. Të tjerët që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës veç Serbisë janë edhe vendet si Rusia dhe Ukraina, dhe anëtarët kryesorë me ndikim të BRICS, të cilat, përveç Rusisë, përfshijnë Kinën, Brazilin, Indinë dhe Afrikën e Jugut.
Ndërsa komuniteti ndërkombëtar mund të jetë i ndarë pothuajse përgjysmë për këtë çështje, raste të dhunës si ajo që shpërtheu në fund të muajit të kaluar, kanë shkaktuar shqetësim universal. E megjithatë, dy tregime të ndryshme janë shfaqur.
Gjuriq deklaroi se “qeveria serbe shpreh keqardhje dhe keqardhje sinqerisht për dhunën tragjike që ndodhi më 24 shtator“. Në të njëjtën kohë, ai tha se “është dëshmuese se Kurti nuk ka lejuar që misioni i Bashkimit Evropian në Kosovë (EULEX) të marrë pjesë në hetimin pas dhunës”.
“Siç ka thënë presidenti Vuçiq, ne kemi prova të konsiderueshme që të burgosurve të paarmatosur iu mohua kujdesi mjekësor dhe në të paktën një rast, u qëlluan për vdekje teksa ishin shtrirë në tokë,” pohoi Gjuriq. “Ne kemi nevojë për një hetim të plotë ndërkombëtar për të arritur në fund të asaj që ndodhi.”
I dërguari serb vuri gjithashtu në pikëpyetje se përse personeli i sigurisë së Kosovës ishte fillimisht në veriun e Kosovës të dominuar nga serbët, diçka që ai argumentoi se ishte e lejueshme vetëm me miratimin e NATO-s, bazuar në një marrëveshje dhjetëvjeçare. Ai vuri në dukje atë që ai pretendoi të ishte një varg i gjatë abuzimesh që mund të kultivonin kushtet për të ndodhur një incident i tillë.
“Ne kemi paralajmëruar për vite me radhë se situata e të drejtave të njeriut në Kosovë është e padurueshme,” tha Gjuriq, “dhe se herët a vonë dikush – nga zhgënjimi dhe dëshpërimi i pastër – do t’i marrë gjërat në duart e veta, thjesht për sigurinë dhe mbijetesën e familjeve dhe pronave të tyre”.
Dugolli, nga ana e tij, megjithatë, tha se Kosova kishte “prova konkrete” se operacioni ishte rezultat i “luftës hibride të Serbisë“.
“Ky sulm terrorist, i planifikuar dhe i mbështetur financiarisht dhe politikisht nga Serbia, paraqet një kërcënim të rëndë për sovranitetin, integritetin territorial dhe sigurinë kombëtare të Kosovës”, tha ambasadori i Kosovës.
“Temperaturat ndërmjet Serbisë dhe Kosovës janë ndezur në nivele krize të paktën që nga korriku i vitit të kaluar, pasi një periudhë 11-vjeçare që ua pamundësoi serbëve etnikë në veri të Kosovës të vazhdojnë të përdorin targat e lëshuara nga Serbia për automjetet e tyre. Protestat, dorëheqjet masive të serbëve të Kosovës dhe shpërthimet e herëpashershme të dhunës vluan për rreth një vit derisa zgjedhjet lokale të këtij prilli shërbyen si një pikë e re e ndezjes, me policinë e Kosovës që u vendos në veri të Kosovës për tua mundësuar kandidatëve shqiptarë etnikë për kryetar komunash që fituan në votim me pjesëmarrje të ulët të bojkotuar kryesisht nga serbët etnikë” – shkruan Newsweek.
Përleshjet shpërthyen, duke plagosur dhjetëra, duke i përfshirë edhe anëtarët e Forcës Paqeruajtëse të Kosovës (KFOR) në kuadër të NATO-s, që përpiqeshin të shuanin dhunën. Zyrtarët serbë dhe kosovarë fajësojnë njëri-tjetrin për nxitjen e qëllimshme të trazirave.
Tani, në vazhdën e përplasjes së fundit vdekjeprurëse, Kosova po i bën thirrje komunitetit ndërkombëtar që të ndërmarrë veprime kundër Serbisë.
“Ne u jemi mirënjohës partnerëve tanë për reagimin e tyre të shpejtë,” tha Dugolli, “dhe shpresojmë që kjo është një kohë kur ne nuk do t’i kthehemi punës si zakonisht me një vend që sponsorizon terrorizmin, që kërkon të destabilizojë rajonin, që vazhdimisht kërcënon fqinjët e tij dhe një vend që e ka bërë të qartë se është në pritje të momentit për të provuar dhe përfunduar projektin e Serbisë së Madhe, që tani në mënyrë eufemiste quhet ‘bota serbe’”.
“Kjo është një kohë që kërkon dënim dhe sanksione konkrete kundër një regjimi që ushqehet me tension dhe nxit dhunë,” shtoi ai, duke i bërë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që “të sigurojë që Serbia të njohë dhe respektojë pavarësinë dhe sovranitetin e fqinjëve të saj“.
Megjithatë, homologu i tij serb pohoi se “Serbia nuk ka asnjë nxitje, qoftë politikisht apo ekonomikisht, për të përshkallëzuar konfliktin ushtarak.” Përkundrazi, argumentoi Gjuriq, “qeveria serbe aktualisht po bën gjithçka në fuqinë e saj për të de-përshkallëzuar tensionet.”
“Ne jemi duke u mobilizuar për të mbajtur plotësisht përgjegjës çdo qytetar serb të përfshirë në dhunë,” tha Gjuriq, “ne po kërkojmë nga partnerët tanë ndërkombëtarë në Uashington dhe në Bruksel që të autorizojnë misionin e KFOR-it të NATO-s për të marrë përsipër detyrat e policisë dhe sigurisë në rajonet e populluara nga serbët, dhe ne po bëjmë thirrje për ngritjen e një hetimi ndërkombëtar për atë që ndodhi në Banjskë më 24 shtator”.
Gjuriq madje citohet të ketë thënë se ky vullnet i Serbisë duhet të pasohet nga ai i Qeverisë Kurti, që rasti i fundit të hetohet nga një palë ndërkombëtare.
Ua kujtojmë se sulmi terrorist mbi autoritetet e rendit në Kosovë, i 24 shtatorit, është dënuar jo vetëm nga Prishtina zyrtare, por edhe nga komuniteti i gjerë ndërkombëtarë. E sa për hetime të rastit, të parët kanë kërkuar krerët e shtetit të Kosovës, të cilët shpërthimin e dhunës së përgjakshme, duke e përfshirë edhe aktin e sulmit terrorist, tash e një kohë i shpjegojnë si investime të vetë Vuçiqit./FolDrejt/
