Imazhet e nacionalistëve të armatosur serbë duke mbajtur tuba dhe duke hedhur gurë mbi paqeruajtësit e NATO-s në qytetin e Zveçanit, në veri të Kosovës, e sollën vendin ballkanik përsëri në qendër të vëmendjes ndërkombëtare në fund të majit, ka shkruar për Al Jazeeran Jasnmin Mujanoviq, transmeton Fol Drejt.
Dhuna shpërtheu në veriun e Kosovës me shumicë serbe pasi policia e Kosovës shoqëroi në punë kryetarët e komunave të zgjedhur në zgjedhjet e fundit lokale të bojkotuara nga serbët etnikë.
Lajmi se Serbia e ka vënë ushtrinë e saj në gatishmëri në të njëjtën kohë bëri që shumë njerëz që nuk janë të njohur me politikën e Ballkanit të pyesin nëse një tjetër konflikt i armatosur do të shpërthejë në Evropë, shkruan Jasmin Mujanoviq, një shkencëtar politik dhe ekspert për Evropën Juglindore dhe marrëdhëniet ndërkombëtare. Mujanoviq, i cili është doktoruar në Universitetin “York” në Toronto, përkatësisht i specializuar në politikën e regjimeve post-autoritare dhe demokratizimin e tyre pas konfliktit, e komentoi situatën për Al Jazeera, seksionin anglisht.
Përgjigja është mohuar, thekson Mujanoviq, duke thënë se “nuk jemi në prag të një lufte të re ballkanike”.
Por kjo nuk do të thotë, thekson ai, se situata në Kosovë nuk është alarmante.
Përveç dhunës, ajo që shkakton shqetësim në rajon është edhe roli që kanë luajtur Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian në mbështetjen e fazës së re të rrezikshme të militantizmit nacionalist serb në Kosovë dhe më gjerë në Ballkanin Perëndimor, thekson ai.
Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008 me mbështetjen e SHBA-së, Mbretërisë së Bashkuar, Gjermanisë, Francës dhe Italisë, të njohur edhe si Quintus.
Dhe atë pas gati një dekade të mbikëqyrjes ndërkombëtare nën Administratën e Përkohshme të OKB-së, e cila u krijua në fund të luftës në Kosovë.
Gjatë kësaj periudhe tranzitore, Kosova mbeti nominalisht pjesë e Republikës Federale të atëhershme të Jugosllavisë si një “krahinë autonome”, por Beogradi nuk kishte autoritet të vërtetë mbi asnjë aspekt të qeverisjes së territorit, përveç një pranie të kufizuar në disa komuna me shumicë serbe në veri.
Kosova gjithashtu gëzonte një shkallë të konsiderueshme të vetëqeverisjes gjatë periudhës socialiste, megjithëse shumica e saj etnike shqiptare ishte një objektiv i shpeshtë i represionit.
Kur Sllobodan Millosheviqi mori pushtetin në Beograd në vitin 1989, ai vendosi një regjim të ri kushtetues në Kosovë dhe e ktheu rajonin në një shtet të vërtetë policor ku shqiptarëve etnikë u privuan praktikisht nga të gjitha liritë civile.
Ky rregull drakonian përfundimisht rezultoi në rezistencën e armatosur të shqiptarëve dhe ndërhyrjen ushtarake të NATO-s, kujton Mujanoviq.
Gjatë 15 viteve të fundit, SHBA dhe BE kanë kërkuar të sigurojnë një marrëveshje normalizimi midis Prishtinës dhe Beogradit.
Pavarësisht raundeve të njëpasnjëshme të bisedimeve të nivelit të lartë, të dyja palët mbeten shumë larg njëra-tjetrës për zgjidhjen – siç ilustrohet qartë nga përleshjet në Zveçan.
Këtu, nënvizon ai, nuk bëhet fjalë për një faj të barabartë.
Problemi mbetet pothuajse tërësisht në palën serbe.
Regjimi gjithnjë e më autokratik i presidentit serb Aleksandar Vuçiq është kategorik në refuzimin e tij për të pranuar sovranitetin e Kosovës, shkruan Mujanoviq.
Në raundin e fundit të negociatave të mbajtura në Ohër, Maqedonia e Veriut, në mars, Vuçiq madje refuzoi të nënshkruajë marrëveshjen e pretenduar për të cilën ai “u pajtua”, duke thënë në një fjalim të mëvonshëm drejtuar qytetarëve të Serbisë se ai nuk dëshironte “të hynte në marrëveshje juridike ndërkombëtare me Republikën e Kosovës”.
Në mediat serbe pro regjimit, komuniteti etnik shqiptar, i cili përbën 92 për qind të popullsisë së Kosovës, fyhet në mënyrë rutinore me emra nënçmues me bazë etnike, ndërsa qeveria në Prishtinë etiketohet si një qeverisje lokale “e përkohshme”.
Dhe në veri të Kosovës me një popullsi shumicë serbe, Beogradi mban një lloj pushtimi sekret, i cili menaxhohet përmes një rrjeti ultranacionalistësh dhe gangsterësh vendas, siç detajohet së fundmi nga New York Times.
Por qëndrimi reaksionar i Serbisë nuk kufizohet vetëm në Kosovë.
Udhëheqja serbe dhe një pjesë e madhe e publikut, të cilët janë përmbytur nga propaganda shtetërore revizioniste për më shumë se tre dekada, jetojnë në botën e tyre.
As Beogradi dhe as një pjesë e madhe e publikut serb nuk e pranojnë që regjimi i Millosheviçit – në kabinetin e fundit të të cilit Vuçiq ishte ministër i Informacionit – ishte arkitekti kryesor i shpërbërjes së Jugosllavisë apo dekadave të konfliktit që përfshiu rajonin.
Ata pretendojnë në mënyrë të rreme se Serbia nuk ka zhvilluar luftëra agresioni kundër Sllovenisë, Kroacisë, Bosnjë-Hercegovinës dhe Kosovës ndërmjet viteve 1991 dhe 1999.
Ata gjithashtu pretendojnë në mënyrë të rreme se Serbia nuk ka orkestruar një fushatë sistematike, gjenocidale të shfarosjes, terrorit dhe dëbimit të popullsisë joserbe të Bosnjës ndërmjet viteve 1992 dhe 1995, e cila ndikoi në mënyrë disproporcionale komunitetin boshnjak.
Dhuna gjenocidale që Millosheviçi dhe përfaqësuesit e tij serbë të Bosnjës drejtuan kundër boshnjakëve ishte aq e rëndë sa që afërsisht gjysma e të gjitha viktimave gjatë luftërave jugosllave dhe 82 për qind e të gjitha vdekjeve të civilëve gjatë luftës në Bosnje ishin boshnjakë etnikë.
Bosnja e pasluftës mbeti e shkatërruar nga mosfunksionimi dhe konflikti për shkak të Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit të ndërmjetësuar nga SHBA dhe shkallës ekstreme të autonomisë që iu dha elementëve shovinistë etnikë sipas Kushtetutës së re të vendit.
Në entitetin Republika Srpska, të skalitur nga spastrimi gjenocidal i Millosheviçit si një rajon me shumicë serbe besnik ndaj Beogradit, regjimi separatist i Milorad Dodik po minon edhe reformat më modeste, ndërkohë që mbron në mënyrë eksplicite shpërbërjen e Bosnjës, me ndihmën e Rusisë dhe Serbisë.
Në dritën e pushtimit të plotë të Rusisë në Ukrainë, dikush do të mendonte se do të kishte pasoja serioze politike dhe diplomatike për Serbinë dhe përfaqësuesit e saj për shkak të lidhjeve të tyre të ngushta me Kremlinin dhe makinacioneve të tyre ekspansioniste në Ballkanin Perëndimor.
Por ndodhi pikërisht e kundërta.
Për shembull, në rastin e përplasjeve mes nacionalistëve serbë dhe paqeruajtësve të NATO-s në Zveçan, Quinta dënoi kryeministrin e vendit, Aljbin Kurti, për dërgimin e policisë për të shoqëruar kryetarët e sapozgjedhur të komunave në zyrat e tyre në veri.
SHBA-të gjithashtu e përjashtuan Kosovën nga stërvitjet ushtarake Defender 23 të udhëhequr nga NATO dhe kërcënuan zyrtarët vendas me sanksione.
Ambasadori i Uashingtonit në Prishtinë, Jeoffrey Hovenier, tha gjithashtu se vendi i tij nuk do ta ndihmojë më Kosovën që të kërkojë njohje ndërkombëtare.
Në të kundërt, Serbia dhe Vuçiq nuk pësuan pasoja.
Sipas Mujanoviq, Dodik i Republika Srpska gjithashtu nuk u përball me pasoja për takimin e rregullt me presidentin rus Vladimir Putin, të cilin zyrtarët amerikanë dhe evropianë e kanë quajtur vazhdimisht “kriminel lufte”.
Njësia ende merr fonde nga BE për projekte të ndryshme zhvillimi dhe megjithëse Dodik është nën sanksionet e SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar, ai vazhdon të lobojë hapur mbi zyrtarët amerikanë në Uashington.
Udhëheqësi serb i Bosnjës nuk është gjithashtu i vetmi aktor anti-shtetëror në Bosnje që përfiton nga një shkallë jashtëzakonisht e lartë e qetësimit perëndimor.
Zyra e Përfaqësuesit të Lartë (OHR) e emëruar ndërkombëtarisht duket se po mbron interesat e HDZ-së, udhëheqësi i së cilës është Dragan Çoviç, i cili gjithashtu gëzon patronazhin e Kremlinit.
Tetorin e kaluar, OHR përdori fuqitë e saj të gjera ekzekutive për të rishkruar ligjet zgjedhore të Bosnjës në favor të HDZ-së dhe më pas në prill të këtij viti, ajo ndryshoi kushtetutën e entitetit të federatës për të instaluar një qeveri të dominuar nga HDZ.
Në Bosnje, ashtu si në Kosovë, SHBA dhe BE duken të painteresuara për t’iu kundërvënë ndikimit rus. Në vend të kësaj, ata kërkuan të akomodonin nacionalistët militantë të mbështetur nga Moska.
Pse?
Sepse Perëndimi ka vendosur që nuk ia vlen koha apo përpjekjet për t’u përballur me njerëz si Vuçiq, Dodik apo Çoviç në një rajon aq periferik ndaj interesave të tij si Ballkani Perëndimor.
Në vend të kësaj, SHBA-ja dhe BE-ja kanë zgjedhur një lloj “politike Kabuki”, duke mbajtur një qëndrim performues të nacionalistëve militantë kundërshtarë, por duke shpenzuar kapital politik dhe diplomatik për t’i ndihmuar ata të arrijnë qëllimet e tyre me shpresën e shpejtë për t’i qetësuar.
Rezultati, natyrisht, ishte vetëm një formë më e fortë e ekstremizmit nacionalist në Ballkan – e sponsorizuar kryesisht nga Perëndimi.
Fatkeqësisht, duket se edhe SHBA-ja edhe BE-ja janë plotësisht të përkushtuara ndaj këtij kursi, siç dëshmohet nga reagimet e tyre surreale ndaj dhunës në Zveçan./FolDrejt/
