Lufta e Parë Botërore, e cila hyri në histori si lufta e parë globale dhe kushtoi 17 milionë jetë, ndryshoi hartën politike botërore për shkak të rënies së shumë shteteve dhe krijimit të shteteve të reja, shkruan AA, transmeton Fol Drejt.
104 vite pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Anadolu Agency (AA) përpiloi rezultatet e luftës dhe ndryshimet që ajo bëri në hartën e botës.
Vrasja e princit të kurorës Austro-Hungareze, Franz Ferdinand dhe gruas së tij Sofia më 28 qershor të vitit 1914 në Sarajevë nga një nacionalist serb i quajtur Gavrilo Princip ndezi fitilin e luftës.
Fuqitë Aleate të formuara nga Anglia, Franca, Italia dhe Rusia morën pjesë në luftë, e cila ishte e përqendruar në Evropë, por në të cilën morën pjesë 40 vende me kolonitë dhe Fuqitë Aleate të formuara nga Gjermania, Austro-Hungaria dhe Shteti Osman.
– Janë zhvilluar më shumë se 20 luftëra të mëdha dhe të vogla
Më shumë se 20 luftëra të mëdha dhe të vogla u zhvilluan midis palëve. Më e përgjakshme nga këto luftëra ishte midis Gjermanisë dhe Francës. Franca mori mbështetje nga ushtarët e Britanisë së Madhe dhe Kanadasë në këto luftëra.
Për shkak të ndarjes së frontit në rajonin e Galicisë, i cila tani është brenda kufijve të Polonisë dhe Ukrainës dhe presionit të Austrisë, forcat e Gjermanisë, duke sulmuar Francën u ndeshën ballë për ballë në Betejën e Sommes.
Beteja e Sommes, në të cilën morën pjesë më shumë se 3 milionë ushtarë, ishte një nga luftërat më të përgjakshme në historinë njerëzore, me më shumë se 1 milion të vdekur.
Diktatori i Gjermanisë naziste, Adolf Hitler shërbeu si tetar në këtë luftë. Në të njëjtën periudhë, llogaritet se në Luftën e Verdunit midis Francës dhe Gjermanisë humbën jetën mes 750 mijë dhe 950 mijë njerëz.
– Osmanët luftuan në 7 fronte
Edhe pse Shteti Osman deklaroi neutralitetin e tij në fillim të luftës, ai u detyrua të hynte në luftë dhe u përfshi në luftë.
Ushtria osmane, e cila ishte në anën e Fuqive Aleate në luftë, luftoi kundër Fuqive Aleate në 7 fronte të ndryshme. Me rusët në frontin Kaukazian dhe Galician, me grekët dhe francezët në Maqedoni, me Anglinë, Francën dhe Italinë në Çanakkala, me Anglinë në frontet e Palestinës, Sirisë dhe Irakut.
Ushtria osmane vetëm në Çanakkala humbi rreth 250 mijë nga gjithsej 700 mijë dëshmorë.
– Përfshirja e SHBA-së në luftë
Ndërkohë që SHBA-ja shpalli neutralitet në fillim të luftës, vazhdoi t’u shesë armë aleatëve. Pasi Gjermania sulmoi anijet që mbanin armë të SHBA-së, Washingtoni iu bashkua luftës në anën e aleatëve në vitin 1917.
Rrjedha e luftës filloi të ndryshojë me shpejtësi në favor të aleatëve me pjesëmarrjen e SHBA-së. Lufta, e cila zgjati 4 vite dhe përfundoi me fitoren e aleatëve, përfundoi me marrëveshjen e armëpushimit të nënshkruar në vitin 1918.
– 6.6 milionë civilë të vrarë
Në luftën, e cila la pas shkatërrime të rënda, humbën jetën 17 milionë njerëz, 6.6 milionë prej të cilëve civilë. Në luftën, e cila u regjistrua si lufta e 5-të me më shumë viktima në histori, shumica e vdekjeve u shkaktuan nga sëmundje të ndryshme, epidemitë dhe uria e shkaktuar nga mjedisi i luftës.
Lufta e Parë Botërore, e cila u zhvillua me kosto të mëdha ekonomike, shkaktoi depresionin më të madh global të shekullit të 20-të.
– Ndryshim në hartën politike botërore
Ndërsa perandoritë u shkatërruan nga marrëveshjet e reja të nënshkruara pas Luftës së Parë Botërore, u krijuan shumë shtete të reja pas luftës më të përgjakshme që historia ka regjistruar ndonjëherë.
Në atë proces, kur u hodhën themelet e rendit të ri botëror, u shpërbë Gjermania, Perandoria Austro-Hungareze, Perandoria Ruse dhe Perandoria Osmane.
Si rezultat, u shfaqën shtete të reja, si Çekosllovakia, Austria, Hungaria, Polonia, Lituania, Estonia, Ukraina, Jugosllavia, Bashkimi Sovjetik dhe Republika e Türkiye-s.
Në Lindjen e Mesme, vendet e sotme arabe dhe të Gjirit u krijuan shtete të reja pas Perandorisë Osmane.
Pjesa më e madhe e mosmarrëveshjeve kufitare, mosmarrëveshjeve politike dhe tensioneve mes fqinjëve që shkaktojnë tensione sot janë shfaqur gjatë asaj periudhe./FolDrejt/
