Ndërsa procesi i bisedimeve Kosovë – Serbi është futur në një fazë të re, nga mediumet serbe po rikujtohen marrëveshjet e mëhershme të arritura me ndërmjetësimin e Brukselit, të cilat kurrë nuk janë jetësuar plotësisht, shkruan Fol Drejt.
Sipas mediave serbe, me ndërmjetësimin e Brukselit palët qenë dakorduar për zbatimin e 15 pikave, gjashtë prej të cilave i referohen Bashkimit të Komunave Serbe.
Pikat tjera i referohen integrimit të serbëve në gjyqësorin dhe policinë e Kosovës, arritjen e marrëveshjes për telekomunikacionin dhe energjinë, mbajtjen e zgjedhjeve lokale në veri, ndërsa në pikën e 14 thuhet se është dakorduar që asnjëra palë të mos bllokojë apo inkurajojë të tjerët që të bllokojnë përparimin e tjetrës në rrugën drejt BE-së. Marrëveshja është nënshkruar nga kryeministrat e Serbisë dhe Kosovës, Ivica Daçiq dhe Hashim Thaçi.
Marrëveshja e Brukselit, marrëveshja e parë mbi parimet që rregullojnë normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, u nënshkrua në Bruksel më 19 prill 2013, pas gjashtë muajsh negociata dhe dhjetë raundesh bisedimesh.
Marrëveshja është nënshkruar nga kryeministrat e atëhershëm të Serbisë dhe Kosovës, Ivica Daçiq dhe Hashim Thaçi, me ndërmjetësimin e Përfaqësueses së Lartë të BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Catherine Ashton. Në vitin 2013, presidenti aktual i Serbisë, Aleksandër Vuçiq, mbajti postin e zëvendëskryeministrit të parë dhe mori pjesë në negociatat e Brukselit.
Marrëveshja e Brukselit përbëhet nga 15 pika, gjashtë prej të cilave i referohen Bashkimit të Komunave Serbe, i cili edhe pas gati dhjetë vitesh nuk është formuar.
Pika të tjera kanë të bëjnë me integrimin e serbëve në gjyqësorin dhe policinë e Kosovës, arritjen e një marrëveshjeje për telekomunikacionin dhe energjinë, mbajtjen e zgjedhjeve lokale në veri, si dhe një marrëveshje që asnjëra palë nuk do të bllokojë apo inkurajojë të tjerët që të bllokojnë përparimin e tjetrës në rrugën e saj drejt BE-së.
Ndryshe nga formimi i Asociacionit, u realizua integrimi i veriut në gjyqësorin dhe policinë e Kosovës, por në nëntor 2022, serbët braktisën të gjitha institucionet politike dhe tani nuk punojnë në organet gjyqësore dhe policore në veri të Kosova.
Gjashtë pikat e para të marrëveshjes i referohen formimit të Bashkësisë së Komunave Serbe.
Në pikën e parë thuhet se do të ketë Asociacion/Bashkësi të komunave aty ku serbët përbëjnë shumicën e popullsisë. Anëtarësimi do të jetë i hapur për çdo komunë tjetër me kusht që anëtarët të bien dakord.
Siç u tha, kjo Bashkësi/Asociacion do të themelohet në bazë të Statutit. Ajo mund të shpërndahet vetëm me vendim të komunave pjesëmarrëse. Garancitë ligjore do të sigurojnë ligjin qeverisës dhe ligjin kushtetues, duke përfshirë sundimin e shumicës së dy të tretave.
Strukturat e Asociacionit/Bashkësisë do të themelohen në bazë të njëjtë me Statutin ekzistues të Asociacionit të Komunave të Kosovës, për shembull kryetari, nënkryetari, Kuvendi, Këshilli.
Në përputhje me kompetencat e caktuara nga Karta Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale dhe ligji i Kosovës, komunat pjesëmarrëse do të kenë të drejtë të bashkëpunojnë në ushtrimin kolektiv të autoritetit përmes Komunitetit/Asociacionit.
Marrëveshja e Brukselit thotë se Asociacioni/Bashkësia do të ketë mbikëqyrje të plotë mbi fushat e zhvillimit ekonomik, arsimit, shëndetësisë, planifikimit urban dhe zhvillimit rural. Gjithashtu, parashihet që Asociacioni/Bashkësia të ushtrojë kompetenca të tjera shtesë që mund t’i delegohen nga autoritetet qendrore.
Komuniteti/Asociacioni do të ketë një rol përfaqësues ndaj autoriteteve qendrore dhe për këtë qëllim do të përfaqësohet në këshillin konsultativ të komunitetit. Për të përmbushur këtë rol, ofrohet një funksion monitorues.
Pika e shtatë e Marrëveshjes së Brukselit i referohet Policisë së Kosovës. Në marrëveshje thuhet se në Kosovë do të jetë një forcë e vetme policore e quajtur Policia e Kosovës, se e gjithë policia në veri të Kosovës do të integrohet në kuadër të Policisë së Kosovës dhe se pagat do të paguhen vetëm nga Policia e Kosovës.
Anëtarëve të strukturave të tjera të sigurisë serbe do t’u ofrohen pozita në strukturat ekuivalente të Kosovës.
Marrëveshja parashikon gjithashtu se do të ketë një komandant rajonal të policisë për katër komuna në veri ku serbët përbëjnë shumicën e popullsisë – Mitrovica Veriore, Zveçani, Zubin Potoku dhe Leposaviqi.
Komandanti i këtij rajoni do të jetë një serb i Kosovës i emëruar nga Ministria e Punëve të Brendshme nga lista e dorëzuar nga katër kryetarë komunash në emër të Komunitetit/Asociacionit.
Përbërja e Policisë së Kosovës në veri duhet të pasqyrojë përbërjen etnike të popullsisë së këtyre katër komunave. Do të ketë edhe një komandant rajonal të policisë për komunat e Mitrovicës së Jugut, Skënderajt dhe Vushtrrisë.
Komandanti rajonal i katër komunave veriore do të bashkëpunojë me komandantët e tjerë rajonalë, siç parashikohet në marrëveshje.
Në pikën e dhjetë të Marrëveshjes thuhet se autoritetet gjyqësore do të integrohen dhe do të funksionojnë brenda sistemit juridik të Kosovës. Marrëveshja parashikonte që Gjykata e Apelit në Prishtinë do të themelonte një trup gjykues me shumicën e gjyqtarëve serbë të Kosovës, i cili do të ishte përgjegjës për të gjitha komunat ku serbët janë shumicë.
Divizioni i Gjykatës së Apelit, i përbërë nga personeli administrativ dhe gjyqtarët, do të ketë një zyrë të përhershme në Mitrovicën e Veriut (Gjykata e Qarkut në Mitrovicë). Secili panel i Departamentit të lartpërmendur do të përbëhet nga shumica e gjyqtarëve serbë të Kosovës. Varësisht nga natyra e çështjes në fjalë, trupi gjykues do të përbëhet nga gjyqtarë përkatës, sipas Marrëveshjes së Brukselit.
Në Marrëveshjen e Brukselit, të dyja palët ranë dakord që zgjedhjet komunale në komunat veriore të mbahen në vitin 2013, me ndërmjetësimin e OSBE-së dhe në përputhje me ligjin e Kosovës dhe standardeve ndërkombëtare.
Marrëveshja parashikonte që brenda shtatë ditëve nga nënshkrimi të hartohej një plan për zbatimin e marrëveshjes, si dhe të respektohej parimi i financimit transparent.
Marrëveshja e Brukselit parashikonte gjithashtu që të dy palët të intensifikojnë bisedimet për energjinë dhe telekomunikacionin dhe t’i përfundojnë ato deri më 15 qershor 2013.
Në pikën e parafundit, të 14-të, thuhet se është rënë dakord që asnjë palë të mos bllokojë, apo të inkurajojë të tjerët të bllokojnë, përparimin e palës tjetër në rrugën e saj drejt BE-së.
Në këtë të fundit thuhet se dy palët me ndihmën e BE-së do të krijojnë një Komitet Zbatues. /Demostat/ /FolDrejt/
