Normalizimi i plotë i lidhjeve midis Armenisë, Azerbajxhanit dhe Turqisë do të krijojë mundësi të reja për rajonin e Kaukazit, tha ministri turk i mbrojtjes, transmeton Anadolu Agency, përcjell Fol Drejt.
Në një artikull për TRT World, Hulusi Akar tha se “shpresojmë se përmbysja e armiqësive historike do të hapë rrugën për miqësi dhe bashkëpunim të qëndrueshëm”.
“Megjithatë, ne duhet të jemi të vetëdijshëm për situatën delikate në fjalë. Ndërsa konflikti aktualisht është i ngrirë, kërcënimi për t’u kthyer në armiqësi rritet sa më shumë që duhet për të arritur një marrëveshje,” tha ai.
Akar tha se dy çështje kanë penguar Ankaranë dhe Jerevanin nga zhvillimi i lidhjeve normale që nga pavarësia e Armenisë nga Bashkimi Sovjetik. Njëra ishte “lufta e vitit 1992 mbi Nagorno-Karabakun dhe pushtimi pasues, në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar, i një sasie të konsiderueshme të territoreve të Azerbajxhanit nga Armenia”.
“Pengesa tjetër janë këndvështrimet e ndryshme të pazgjidhura mbi ngjarjet historike të vitit 1915 që çuan në vdekjen e armenëve dhe myslimanëve në vitet e fundit të Perandorisë Osmane,” tha ai.
Ndërsa e para pak a shumë është zgjidhur, me Azerbajxhanin që rifitoi tokat e tij në vitin 2020 pas tre dekadash pushtimi armen, i dyti “ka qenë shumë më i vështirë për t’u kapërcyer, pasi është një temë thellësisht emocionale dhe e ndjeshme për të dyja palët. ”, tha Akar.
Türkiye është e prirur ta zgjidhë këtë çështje dhe i bëri thirrje Armenisë në vitin 2005 që të hapë arkivat e saj kombëtare dhe të krijojë një komitet të përbashkët historianësh për të hulumtuar ngjarjet e vitit 1915, tha Akar, duke shtuar “Turkiye ka hapur tashmë arkivat e saj kombëtare për shqyrtim ndërkombëtar, por Armenia ende i mban të mbyllura arkivat e saj dhe refuzon t’i përgjigjet thirrjes sonë.”
“Gjatë Luftës së Parë Botërore, Perandoria Osmane u sulmua nga Rusia në frontin e saj lindor, duke inkurajuar nacionalistët armenë që të merrnin armët dhe të përfshiheshin në akte dhune kundër muslimanëve, duke përfshirë sulmet ndaj fshatrave myslimanë dhe civilëve. Këto akte janë dokumentuar dhe pranuar nga historianët si dhe nga misionet ushtarake perëndimore në atë kohë”, tha ai.
Ai tha gjithashtu se raporti i gjeneralit amerikan James Guthrie Harbord mbi ngjarjet e asaj kohe “dokumentoi gjithashtu mizoritë e kryera nga armenët, të cilët nuk përbënin shumicë në asnjë rajon të tokave osmane, kundër subjekteve të tjerë të perandorisë”.
“Kjo nuk është për të shpërfillur krizat masive humanitare që ndodhën gjatë kësaj periudhe. Presidenti (Turk) (Recep Tayyip) Erdogan në vitin 2014 – atëherë kryeministër – shprehu ngushëllimet e tij për pasardhësit e armenëve që humbën jetën në atë periudhë”, tha Akar.
Akar tha se Turqia mbetet e palëkundur në besimin e saj se populli turk dhe armen, të cilët kanë një histori të gjatë të jetesës në tolerancë dhe paqe, mund të krijojnë marrëdhënie të bazuara në miqësi dhe bashkëpunim reciprokisht të dobishëm, pavarësisht sfidave.
“Nëse vendet në rajon dhe më gjerë zgjedhin të investojnë në paqe, dividentët politik dhe ekonomik do të jenë të larta për të gjithë rajonin. Turqia do të donte të shihte vendet e treta – përfshirë aleatët e saj në Perëndim – ose të ndihmonin në fillimin e këtij kuptimi të ri ose të jenë të paktën të kujdesshëm ndaj përpjekjeve për të politizuar një polemikë historike dhe për të përjetësuar armiqësitë,” shtoi ai. /FolDrejt/
