Nga David Hytner, The Guardian
Është historia që ka formësuar Granit Xhakën dhe ka ndezur zjarrin brenda tij. Detajet janë të rënda dhe është çudi që mesfushori i Arsenalit mund t’i artikulojë. Pastaj përsëri, ashtu si babai i tij, Ragip – i cili kaloi tre vjet e gjysmë si i burgosur politik në Jugosllavi – Xhaka nuk është një njeri që vrapon apo fshihet.
“Me sa di unë, muajt e tij të parë në burg ishin në rregull,” thotë Xhaka. “Por më pas filluan rrahjet.”
Bbabai i Xhakës po akuzohej për pjesëmarrje në demonstratat kundër qeverisë qendrore komuniste në Beograd. Ishte viti 1986 dhe ai ishte një student 22 vjeçar në Universitetin e Prishtinës në Kosovë, i cili atëherë ishte një krahinë autonome në Jugosllavi. Ai do të arrestohej dhe do të dënohej me gjashtë vjet burg. Ragip Xhaka ndante një qeli me katër burra të tjerë.
“Si djali i tij, historia është diçka që më prek shumë thellë – është me të vërtetë, me të vërtetë në zemrën time”, thotë Xhaka. “Për ta përshkruar siç duhet babin tim, duhet ta vlerësosh thellësinë e plotë të tij. Është kaq tragjike. Ndonjëherë e pyes: ‘Ma trego sërish’, por ende nuk mendoj se ai i ka zbuluar të gjitha. Ka pasur gjithmonë momente të heshtura kur kam ndjerë se ai ka gëlltitur diçka dhe nuk ka nxjerrë të vërtetën. Ndoshta ishte shumë dhe ai donte t’i kursente fëmijët e tij të gjithë pikëllimin.
“Ai ishte një kosovar krenar dhe mendonte se ata kishin të drejtë të ekzistonin. Ai po ngrihej për të drejtat e tyre dhe ato ishin të drejta themelore demokratike – domosdoshmëri, siç është mundësia për të votuar. Nuk ishte vetëm ai. Kishte njerëz të tjerë të arrestuar, duke përfshirë xhaxhain e tij, i cili ishte burgosur disa vite më parë. Ai mori 15 vjet. Ishte tërësisht politike. Babai im po pyeste: ‘Pse nuk jemi ne në demokratë këtu? Ne e meritojmë të jemi demokratë. Ne meritojmë të dëgjohemi’.”
Të kuptosh Xhakën është të kuptosh familjen e tij; si kanë vuajtur, si janë bashkuar dhe punuar pa u lodhur për të kapërcyer.
Parimet e tij udhëzuese janë besnikëria dhe respekti. Kur i angazhohet diçkaje ose dikujt, ai e bën këtë me trup dhe me shpirt – njësoj si babai i tij dhe ashtu si nëna e tij, Eli.
“Një nga detajet më të rëndësishme për prindërit e mi është se ata u bashkuan vetëm tre muaj para arrestimit të babait tim”, thotë Xhaka. “Kam një respekt të jashtëzakonshëm për nënën time. Nuk kam dëgjuar kurrë që një grua të jetë së bashku me një burrë për tre muaj – në atë moshë të re – dhe pastaj ta presë atë për tre vjet e gjysmë. Nëna ime është thjesht një person i pabesueshëm.”
“Një nga gjërat e çuditshme është që ne nuk e dimë pse babai im u lirua herët nga dënimi, por ai u lirua në të njëjtën kohë me xhaxhain e tij. Asnjë nga familja nuk e dinte për këtë derisa ata u shfaqën në pragun e derës. Ndjenja ime është se ata morën një pakt për të ndjekur rregullat e burgut, duke mbajtur gojën mbyllur dhe duke mos shkaktuar asnjë problem. Kjo është arsyeja pse i liruan sepse mendonin: ‘Nuk ka më problem me ta’. Por nuk jam i sigurt për këtë.”
Prindërit e Xhakës e dinin se kishin nevojë për një fillim të ri dhe në vitin 1990 emigruan në Zvicër. Djali i tyre i parë, Taulanti, do të lindte në Bazel në vitin 1991, ndërsa Graniti do të lindte 18 muaj më vonë. Taulanti tashmë është mesfushori kryesor i skuadrës zvicerane Basel.
“Babai im tregoi një forcë të jashtëzakonshme dhe unë dhe Taulanti jemi rritur me forcën e tij mendore”, thotë Xhaka. “Ne kishim këtë idhull, këtë model, i cili na mësoi se duhet të jesh i fortë për të arritur gjëra. Kështu që ne u rritëm shumë të fortë. Kjo është arsyeja pse në fushë, ne kemi këtë forcë mendore për t’i kapërcyer gjërat dhe për të shkuar me të vërtetë për të.”
Xhaka i detyrohet gjithçka Zvicrës, dhe mundësitë që i janë dhënë atje, por nuk mund dhe nuk do të harrojë rrënjët e tij kosovaro-shqiptare, të cilat vazhdojnë ta prekin në Londër. Gjatë fotosesionit për këtë intervistë në Camden Town, një kalimtar shqiptar pothuajse hyn në kanal pasi e njeh Xhakën. Ai emocionohet kur Xhaka e pranon në shqip.
“Kam gjetur disa shqiptarë shumë të këndshëm këtu,” thotë Xhaka. “Disa prej tyre drejtojnë një lavazh dhe unë e marr timen atje. Ne bisedojmë dhe, natyrisht, ka të bëjë kryesisht me futbollin. Disa prej tyre mbështesin Liverpoolin, disa Manchester United dhe ka shumë tifozë të Arsenalit. Ka shumë shaka dhe konkurrencë.”
Xhaka jeton në Barnet me gruan e tij, Leonitën, por ata kanë gjetur shtëpinë e tyre nga shtëpia në Camden – një nga lagjet më eklektike të kryeqytetit. Ata shkojnë atje disa herë në javë – për të shfletuar tregun, për të blerë, për të ngrënë dhe thjesht për t’u qetësuar.
“Ndjej një lidhje me Camden që më kthen në fëmijërinë time,” thotë Xhaka. “Kur unë dhe Taulanti ishim fëmijë, ne bëmë udhëtimin tonë të parë me autobus nga Bazeli në Prishtinë, në mënyrë që të mund të vizitonim gjyshërit tanë për herë të parë. Mamaja dhe babai im kishin punë me kohë të plotë dhe, për më tepër, ata punonin natën si pastruese zyrash dhe kursenin paratë për biletat tona. Autobusi ndaloi në vende të ndryshme dhe pashë të gjitha këto tregje, të cilat Camdeni më kujton tani. Aty ishte edhe tregu në Bazel.
“Unë jam një njeri shumë i thjeshtë, e dua normalitetin dhe i dua njerëzit e zakonshëm. Më pëlqen të ha ushqim normal. Kështu u rrita. Në Camden, është vetëm atmosfera ajo që më merr. Është e thjeshtë, është e bukur, është e vërtetë. Dhe janë njerëzit gjithashtu. Më pëlqen të komunikoj me ta sepse ata janë të zakonshëm dhe unë jam zakonshëm. Njerëzit ndoshta nuk presin që një lojtar i Arsenalit të vijë te Camden Lock dhe, në thelb, të jetë një djalë i zakonshëm.”
Xhaka ndalohet nga Charles, një londinez i lindur në Nigeri, mbështetës i Arsenalit dhe, duhet thënë, hapi i tij i hapjes nuk tingëllon tepër miqësor.
“Ju jeni një lojtar i mirë, por …” fillon Charles. Ja ku po shkojmë. Ai vazhdon të argumentojë se ajo që i duhet Xhakës është një lojtar më i aftë përballë tij, idealisht Eden Hazard nga Chelsea. “Më mirë do ta kisha atë sesa Alexis Sánchez”, shton Charles.
Në gjuhën e tij të katërt – pas gjermanishtes, shqipes dhe frëngjishtes – Xhaka nuk i kap fare gjithçka që thotë Charles dhe më vonë kërkon sqarime. Por Xhaka është e interesuar dhe e angazhuar. Ai e di që të gjithë janë kritikë dhe nuk mund t’i shpëtojë faktit që, për momentin, Arsenali ka shumë prej tyre.
Ata shtrihen në vendin e gjashtë në tabelën e Premier League, tre vende dhe katër pikë poshtë Tottenham Hotspur, të cilin e presin në derbin në Emirates Stadium të shtunën në drekë. Rivalët e tyre vendas po fluturojnë, por kjo nuk është arsyeja e vetme pse gjithçka është bërë kaq e vështirë në Arsenal.
Granit Xhaka pati një sezon të parë të përzier në Premier League, duke ndihmuar Arsenalin të fitonte FA Cup, por duke i parë ata të përfundonin jashtë top katërshes për herë të parë për 20 vjet.Granit Xhaka pati një sezon të parë të përzier në Premier League, duke ndihmuar Arsenalin të fitonte FA Cup, por duke i parë ata të përfundonin jashtë top katërshes për herë të parë për 20 vjet. Fotografia: Nigel Owen/Action Plus nëpërmjet Getty Images
Shumë tifozë të Arsenalit nuk mund të shohin se si klubi mund ta fitojë titullin përsëri nën Arsène Wenger dhe me skuadrën aktuale, dhe dyshimet e tyre shpërthejnë sa herë që ka një humbje. Ajo i shtohet një klime negativiteti, në të cilën avantazhi kryesor i një fitoreje duket se është se kriza mbahet larg. Si mund të performojnë lojtarët në maksimum në rrethana të tilla?
“Ne e meritonim të kritikoheshim pasi nuk arritëm të kualifikoheshim në Ligën e Kampionëve sezonin e kaluar”, thotë Xhaka. “Normalisht – dhe sigurisht për mua – kritikët të bëjnë më të fortë, por besoj se, për disa lojtarë të Arsenalit, këta kritikë nuk janë të mirë. Ata nuk po i ndihmojnë.
“Personalisht, unë mund t’i përballoj kritikat, veçanërisht kur ato janë të merituara, dhe kjo është për shkak se babai im nuk më tha kurrë, asnjëherë ‘bravo’. E bëri me qëllim që unë të mbaja këmbët në tokë. Me ne, ka qenë shumë gjëra të vogla; nuk është kurrë një gjë e madhe [që shkon keq]. Pas barazimit 0-0 ndaj Chelsea në shtator, mendova: ‘OK. Ne mund të ndërtojmë që këtu.’ Por më pas ne shohim humbjen 2-1 në Watford dhe ju filloni të dyshoni për veten tuaj”.
Në Vicarage Road, Xhaka u kritikua për ndërprerjen për fituesin e Tom Cleverley-t dhe, më pas, sulmuesi i Watford-it, Troy Deeney, akuzoi lojtarët e Arsenalit se nuk kishin kojone . “Unë nuk e njoh personalisht Troy Deeney, por kjo ka të bëjë me respektin,” thotë Xhaka. “Nëse ai beson se ne nuk kemi cojones , ai mund të vijë në dhomën tonë të zhveshjes dhe të shohë vetë.”
Unë i fokusoj shumë humbjet tona te vetja. Cfare bera gabim? Unë kam qenë kështu që kur isha fëmijë
Xhaka urren të humbasë. Kur ndodh, nuk është e tepruar të thuhet se e kapërcen neveria ndaj vetvetes. Sipas Leonitës, është e pamundur të flasësh me të deri në një orë pas fishkëllimës së fundit. A e marrin si personalisht të tjerët në dhomën e zhveshjes së Arsenalit?
“Ndonjëherë, e kam të vështirë të zbres”, thotë Xhaka. “Unë i fokusoj shumë humbjet tona te vetja. Cfare bera gabim? Unë kurrë nuk i kritikoj shokët e skuadrës para se të shikoj veten. Unë kam qenë kështu që kur isha fëmijë. A i bëj shumë presion vetes? Patjetër. Dhe po përkeqësohet ndërsa plakem. Kur isha më i ri, kurrë nuk kam menduar aq shumë për një humbje sa tani.”
Xhaka ka polarizuar opinionin që nga ardhja e tij nga Borussia Mönchengladbach në verën e vitit të kaluar. Kampionët e tij lavdërojnë pritjen e tij dhe mënyrën se si ai e lexon lojën, së bashku me diapazonin dhe vizionin e kalimit të tij. Asnjë mesfushor i Premierligës nuk bëri pasime më të suksesshme se Xhaka sezonin e kaluar dhe ai është i treti në listën Opta këtë herë. Ai ishte i jashtëzakonshëm në fitoren e Arsenalit në finalen e Kupës FA kundër Chelsea majin e kaluar, duke treguar se çfarë mund të ndodhë kur ai dhe skuadra klikojnë, por, nga ana tjetër, ai është kritikuar për goditje të pamatur dhe gabime në mbrojtje.
Xhaka u përjashtua dy herë me karton të verdhë sezonin e kaluar, i pari për një udhëtim në Mo Barrow të Swansea City, kur qartë synonte të merrte një karton të verdhë përpara se të rigrupohej; i dyti për një goditje në Steven Defour të Burnley-t. “Mendova se futbolli në Angli duhej të ishte shumë më i ashpër”, thotë Xhaka.
“Unë e pranoj vendimin e Burnley-t, por jo Swansean. Në fillim u befasova më shumë sesa u zemërova. Unë e kam parë gjithmonë Premier League dhe mendoj se shumë faulle që fishkëllen për sot nuk janë dhënë në të kaluarën.”
Xhaka është një numër 8 që luan topin sesa një numër 6 shkatërrues, por linjat ndonjëherë janë mjegulluar me të; pjesërisht për shkak të angazhimit të tij të plotë dhe rekordeve disiplinore të kontrolluara, pjesërisht për shkak të mënyrës sesi mbështetësit e Arsenalit kanë dëshiruar një gjeneral të mesfushës mbrojtëse. Xhaka duhet të vlerësohet për atë që është në vend që të vajtohet për atë që nuk është.
“Unë në fakt do ta përshkruaja veten si një numër 10 i rremë – me fjalë të tjera, një numër 10 që luan më tej”, thotë Xhaka. “Por unë mendoj se jam një lojtar i dyanshëm. Jam shumë i sigurt se kam disa aftësi në futbollin botëror, por jam edhe një luftëtar i përkushtuar”.
Xhaka mund të presë me padurim finalet e Kupës së Botës në fund të sezonit, pasi Zvicra u kualifikua me fitoren e saj në play-off ndaj Irlandës së Veriut . Pika kryesore e bisedës ishte vendimi i tmerrshëm i penalltisë që i dha Zvicrës golin e vetëm të ndeshjes me dy ndeshje dhe i tha Xhakës se polemikat i kishin hequr njëfarë shkëlqimi kualifikimit.
“Kush kujdeset për këtë?” ai thote. “Ne ishim ekipi më i mirë gjatë dy ndeshjeve. Natyrisht, nuk ishte penallti, por krijuam raste të mjaftueshme. Kur luajtëm me Manchester Cityn para pushimit ndërkombëtar, ata shënuan me një gol jashtë loje, por askush nuk vazhdoi kështu. Ishte një gabim, por duhet ta pranosh.”
Pragmatizmi i Xhakës shtrihet edhe në vizitën e Tottenhamit. “Askush nuk duhet të na thotë të jemi të motivuar,” thotë ai. “Është ndeshja e vitit dhe ju duhet ta fitoni atë. Nuk bëhet fjalë për futboll të bukur dhe nuk mund të ketë justifikime. Thjesht duhet të fitosh.”/FolDrejt/
