Vlerësohet se në Evropë 40 për qind e popullsisë është e ekspozuar ndaj zhurmës së trafikut që tejkalon 55 decibel gjatë ditës, dhe 20 për qind është e ekspozuar ndaj zhurmës që tejkalon 65 decibel.
Sipas përkufizimit, zhurma është çdo tingull i padëshiruar, domethënë tingull i lartë, i pakëndshëm dhe i papritur. Kjo do të thotë se, në rrethana të caktuara, edhe tingujt relativisht të qetë mund të përbëjnë zhurmë, në mënyrë që të përmbajë përveçse elemente fizike dhe psikologjike, përcjell Fol Drejt.
Zhurma, veçanërisht në dekadat e fundit, është një nga faktorët kryesorë që ka ndikime të shumta në shëndet, veçanërisht në zonat urbane ku trafiku është burimi kryesor i zhurmës.
Standardi i arit
Mjedisi më i mirë akustik për njerëzit është biseda normale me 40 deri në 50 decibel (dB). Vlerësohet se në Evropë 40 për qind e popullsisë është e ekspozuar ndaj zhurmës së trafikut që tejkalon 55 decibel gjatë ditës, dhe 20 për qind është e ekspozuar ndaj zhurmës që tejkalon 65 decibel (të ashtuquajturat zona akustike të zeza).
Fëmijët nën moshën gjashtë vjeç dhe njerëzit mbi 65 vjeç janë veçanërisht të prekshëm. Zhurma është një nga faktorët stresues, ndaj përveç efekteve dëgjimore, ajo ka edhe një sërë efektesh jodëgjimore.
Efektet dëgjimore
Efekti i zhurmës në shqisën e dëgjimit manifestohet në dy mënyra: trauma akute dhe kronike akustike. Trauma akute i referohet zhurmës afatshkurtër me intensitet të lartë, e cila shkakton dëmtime mekanike të daulles së veshit dhe kockave të dëgjimit.
Trauma kronike i referohet zhurmës me intensitet më të ulët, por me kohëzgjatje më të gjatë, e cila shkakton dëmtim të qelizave shqisore – sensorëve. Në të dyja rastet, ndodh humbja e dëgjimit, humbja progresive e dëgjimit dhe humbja e plotë e dëgjimit.
Dëmtimi dhe humbja e dëgjimit shkaktohet nga dëmtimi i qelizave, nervave dhe të gjithë strukturës brenda veshit. Dëmtimi parësor mund të jetë i kthyeshëm, por nëse ekspozimi përsëritet, ai bëhet i përhershëm. Punonjësit e fabrikave, ushtarët, zjarrfikësit, policët, ndërtuesit, muzikantët janë një pjesë e cenueshme e popullsisë.
Një tingull jashtëzakonisht i lartë në një periudhë të shkurtër kohore, për shembull një e shtënë me armë zjarri, mund të shkaktojë menjëherë humbje të plotë të dëgjimit. Edhe kur niveli i zhurmës nuk shkakton dëme fizike, ai pengon komunikimin dhe mirëkuptimin normal.
Humbja e dëgjimit ndodh fillimisht në rangun e frekuencës së lartë (4000 Hz), kështu që njerëzit fillimisht fillojnë të dëgjojnë më pak tinguj me frekuencë të lartë, si zërat e grave dhe të fëmijëve. Ky reduktim i ndjeshmërisë në zonën e frekuencave të larta fillon në mënyrë të padukshme, kështu që kur ndryshimet bëhen të theksuara, asnjë ndërhyrje nuk mund të rivendosë dëgjimin.
Efektet jo dëgjimore
Çrregullimet e shëndetit jodëgjimor janë shprehje e një reagimi fiziologjik ndaj stresit. Zhurma shkakton probleme kardiovaskulare, nxit faktorët e rrezikut për sëmundjet koronare, si hipertensioni, hiperlipidemia, hiperglicemia dhe gjithashtu mund të prishin zemrën. Zhurma me frekuencë të ulët me intensitet të lartë mund të shkaktojë isheminë e muskujve të zemrës.
Tingulli i padëshiruar prish potencialet bioelektrike të qelizave të trurit dhe çon në nervozizëm, pasiguri, prish ekuilibrin psikomotor, krijon stres, zvogëlon kapacitetin e punës, ndërhyn ose e bën të pamundur gjumin dhe pushimin. Zhurma e ndërprerë shkurton periudhën e gjumit të thellë, duke e bërë gjumin të cekët ose duke çuar në zgjime të shpeshta.
Zhurma me intensitet të ulët shkakton ankth dhe pakënaqësi. Sjellja agresive ndodh vetëm me zhurmë mbi 80 decibel. Është vërtetuar se zhurma është një nga faktorët e rëndësishëm në neurotizimin e personalitetit dhe neurozat janë ndër sëmundjet kryesore sot, veçanërisht në zonat urbane.
Çfarë mund të bëjmë?
Burimet e zhurmës janë çdo makinë, pajisje, instalim, impiant, mjete pune dhe transporti, procedurë teknologjike, pajisje elektroakustike për transmetimin e muzikës dhe të folurit, veprimtari e zhurmshme e njerëzve dhe kafshëve dhe veprime të tjera që përhapin tingullin.
Hapësirat e hapura dhe të mbyllura për sport, rekreacion, lojë, vallëzim, shfaqje, koncerte dhe dëgjim të muzikës konsiderohen si burim zhurmash.
Jemi të rrethuar nga tinguj dhe kur tingujt bëhen të padëshiruar, atëherë bëhet zhurmë që mund të ketë pasoja të rënda për shëndetin tonë. Një bisedë normale prodhon një zhurmë prej 60 decibel, dhe zhurma mbi 120 decibel dëmton në mënyrë akute dëgjimin.
Mundohuni të kaloni sa më pak kohë në zonat ku niveli i zhurmës është i rritur për të ruajtur dëgjimin dhe shëndetin tuaj. Nëse duhet të qëndroni në një zonë të tillë për punë, vishni tapa veshësh ose kufje mbrojtëse./FolDrejt/