Nga Zajednica në Asociacion dhe nga ky i fundit në Vetë-menaxhim

“Progresi” i terminologjisë në diskursin politik zyrtar, në përballjet e Kryeministrit Albin Kurti me Presidentin e Serbisë Aleksandër Vuçiq, po shihen në mënyra të ndryshme. Disa konsiderojnë se asnjë gurë nuk ka lëvizur nga “detyrimi për ta formuar Asociacionin”, e disa konsiderojnë se ky i fundit është eliminuar përfundimisht si barrë nga republika, shkruan Fol Drejt.

Por a është eliminuar vërtetë nga fjalori i bisedimeve ky detyrim, që buron nga marrëveshja e vitit 2013?

Politikologu Albinot Maloku dhe njohësi i marrëdhënieve ndërkombëtare Dr. Gurakuç Kuçi, kanë thënë se pas marrëveshjeve të fundit të arritura në parim në dialogun Kosovë – Serbi, jetësimi i Asociacionit, është një veprim i pashmangshëm.

Për Malokun gjithçka do të bëhet e qartë kur të përpilohet statusi i këtij mekanizmi. Ndërsa për Kuçin, në esencë, më shumë bëhet fjalë për një lloj “fasade” gjuhësore, ngaqë termet “Zajednicë” dhe “Asociacion”, janë demonizuar skajshëm në diskursin politik.

“Termet Zajednicë dhe Asociacion janë demonizuar tejmase që nga vitet 2013 dhe 2015-të e tutje, dhe si të tilla, sot çdokujt kur ia përmend Asociaconin apo çështjen e Zajednicës, nënkupton diçka shumë të keqe dhe diçka që ka kompetenca ekzekutive, ku krijohet një republikë brenda republikës” – ka thënë ai në një intervistë të dhënë për Ora News.

Fundi i fundit, sipas tij, pak a shumë këtë e ka nënkuptuar Asociacioni para vendimit të Gjykatës Kushtetuese. Ky vendim, sipas Kuçit, vërtetoi se “ai (Asociacioni), i shkelë mbi 23 nene të Kushtetutës së Republikës”, por që tregoi se edhe si mund të formohet, pa e cenuar kushtetutën.

Në esencë sipas Gurakuçit “loja me terminologji, është një lloj ikje nga demonizimi më tutje, ndërsa ishte edhe një ndër kërkesat e z. Kurti, nga 6 kërkesat të cilat i pat deklaruar në Kuvendin e Republikës së Kosovës, që Asociacioni nuk mund ta maj emrin si të tillë dhe duhet t’i ndryshohet emri”, një kompromis i vogël ky që, që vërteton edhe një herë se lojërat e tilla diplomatike, kanë efektin e tyre.

Maloku për Fol Drejt ka thënë se në Aneks Marrëveshjen e fundit të miratuar në parim nga palët, u bë e qartë se palët detyrohen “t’i jetësojnë marrëveshjet e arritura, pra edhe atë e cila ka të bëjnë me Asociacionin e Komunave me shumicë Serbe.”

Më tej, duke e shtjelluar kontekstin aktual Maloku ka thënë se “sot po provohet nga pala e qeverisë të konvertohet në një terminologji të re të prodhuar nga dakordimi e posaçërisht nga Aneksi i 18 marsit që po i mëveshët shpjegimi vetëmenaxhim.”

Por sipas tij, thjesht bëhet fjalë për “një mekanizëm pa mbiemër”. Kuptimin e plotë do ta marr vetëm pasi të përpilohet status.

We have a deal

Kosovo and Serbia have agreed on the Implementation Annex of the Agreement on the path to normalisation of relations

The parties have fully committed to honour all articles of the agreement and implement their respective obligations expediently and in good faith. pic.twitter.com/p3CUBdcd8A

— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) March 18, 2023

Përndryshe, Bashkimi Evropian (BE), disa orë pas përfundimit të takimit në Ohër i cili u mbajt më datë 18 të këtij muaji, publikoi Aneksin e zbatimit të Planit Evropian, sipas së cilit:

1. Ky Aneks përbën një pjesë integrale të Marrëveshjes;
2. Kosova dhe Serbia angazhohen plotësisht të respektojnë të gjitha Nenet e Marrëveshjes dhe këtë Aneks, dhe të zbatojnë të gjitha detyrimet e tyre përkatëse që rrjedhin nga Marrëveshja dhe ky Aneks në mënyrë të përshtatshme dhe në mirëbesim.
3. Palët kanë parasysh se Marrëveshja dhe Aneksi i Zbatimit do të bëhen pjesë integrale e proceseve përkatëse të anëtarësimit të Kosovës dhe Serbisë në BE. Palët kanë parasysh se menjëherë pas miratimit të Marrëveshjes dhe kësaj Shtojce, Ndërmjetësi i BE-së do të fillojë procesin për të ndryshuar standardet e Kapitullit 35 për Serbinë për të pasqyruar detyrimet e reja të Serbisë që rrjedhin nga Marrëveshja dhe ky Aneks. Agjenda e Grupit Special të Kosovës për Normalizim do të pasqyrojë në mënyrë të barabartë obligimet e reja të Kosovës që rrjedhin nga Marrëveshja dhe ky Aneks.
4. Palët bien dakord të miratojnë Deklaratën për Personat e Zhdukur, siç është negociuar në kuadër të Dialogut të lehtësuar nga BE-ja, si çështje urgjente.
5. Për të zbatuar nenin 7, Kosova fillon menjëherë negociatat në kuadër të Dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja për krijimin e aranzhimeve dhe garancive specifike për të siguruar një nivel të duhur të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë, në përputhje me marrëveshjet e mëparshme përkatëse të Dialogut të përcaktuara nga ndërmjetësi i BE-së.
6. Palët bien dakord të krijojnë një Komitet të Përbashkët Monitorues, të kryesuar nga BE-ja, brenda 30 ditëve. Zbatimi i të gjitha dispozitave do të sigurohet dhe mbikëqyret nga Komiteti i Përbashkët i Monitorimit.
7. Për të zbatuar nenin 9, BE-ja do të organizojë një konferencë donatorësh brenda 150 ditëve për të krijuar një paketë investimi dhe ndihme financiare për Kosovën dhe Serbinë. Asnjë disbursim nuk do të ndodhë përpara se BE-ja të përcaktojë se të gjitha dispozitat e Marrëveshjes janë zbatuar plotësisht.
8. Kosova dhe Serbia pajtohen që të gjitha nenet do të zbatohen në mënyrë të pavarur nga njëri-tjetri.
9. Renditja e paragrafëve të këtij Aneksi nuk e paragjykon renditjen e zbatimit të tyre.
10. Kosova dhe Serbia pajtohen që të mos bllokojnë zbatimin e asnjë prej neneve.
11. Të gjitha diskutimet në lidhje me zbatimin e Marrëveshjes do të zhvillohen në kuadër të Dialogut të lehtësuar nga BE-ja.
12. Kosova dhe Serbia pranojnë se çdo mosrespektim i obligimeve të tyre nga Marrëveshja, ky Aneks ose Marrëveshjet e Dialogut të kaluar mund të ketë pasoja të drejtpërdrejta negative për proceset e tyre përkatëse të anëtarësimit në BE dhe ndihmën financiare që ata marrin nga BE-ja.

Përkundër dakordimit në parim, palët patën refuzuar ta nënshkruajnë dokumentin, i cili megjithatë, pritet të jetësohet ditëve në vijim./FolDrejt/