Obeziteti është një term që tregon një grumbullim të tepërt të indeve yndyrore në trup për shkak të rritjes së numrit të qelizave yndyrore ose për shkak të rritjes së vëllimit të tyre. Si rezultat, shfaqet një indeks i tepërt i masës trupore, domethënë, obezë janë ata që indeksi i masës trupore është më shumë se 30 dhe kjo më pas ndikon ndjeshëm në shëndetin e tyre.
Obeziteti mund të çojë në kushte dhe sëmundje të ndryshme si sëmundje kardiovaskulare dhe sëmundje të zemrës, diabeti dhe presioni i lartë i gjakut.
Në Kroaci, sipas të dhënave të HZJZ nga viti 2019, pothuajse dy të tretat e të rriturve janë obezë, ose 65 për qind e tyre, dhe ky numër është vazhdimisht në rritje. Në Evropë, mbi 40 për qind e të rriturve janë mbipeshë dhe rreth 20 për qind janë obezë.
Si të njohim obezitetin?
Obeziteti shpesh përcaktohet duke përdorur indeksin e masës trupore. Llogaritja e indeksit të masës trupore bazohet në raportin e peshës trupore dhe katrorit të gjatësisë së një personi dhe mund të llogaritet duke përdorur kalkulatorë të ndryshëm në internet. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, BMI e rekomanduar për të dyja gjinitë është nga 18,5 në 24,9 kg/m2. Nga 25 në 29.9 klasifikohet si mbipeshë, dhe njerëzit me këtë numër më të madh se 30 janë obezë.
Përveç kësaj, obeziteti mund të tregohet edhe nga matjet e një personi, domethënë matjet e belit në krahasim me matjet e ijeve, ku zakonisht ka më shumë inde dhjamore . Kështu, një perimetër i belit më i madh se 94 cm për burrat dhe më shumë se 80 cm për gratë do të përfaqësojë një rrezik për shëndetin, ndërsa një perimetër më i madh se 102 cm për burrat dhe 88 cm për gratë do të thotë një rrezik shumë i lartë për shëndetin dhe obezitetin. Është gjithashtu e nevojshme të ndahet matja e belit me matjen e ijeve. Sa më i ulët ky raport, aq më mirë.
Rreziku i sëmundjeve të zemrës rritet tek femrat me një raport mbi 0.8 dhe tek meshkujt me një raport mbi 1.0.
Pse shfaqet obeziteti?
Disa njerëz do të bëhen obezë për shkak të predispozicionit gjenetik ose për shkak të çekuilibrit hormonal në trup. Konkretisht, faktorët gjenetikë ndikojnë në metabolizmin e yndyrës dhe rregullojnë hormonet që ndikojnë në oreksin dhe ndoshta luajnë një rol në 70 për qind të rasteve të obezitetit.
Nga ana tjetër, obeziteti shfaqet kur njeriu është gjithmonë në tepricë kalorike, pra kur merr më shumë kalori sesa konsumon gjatë ditës, dhe më pas trupi i ruan kaloritë e tepërta si yndyrë dhe në fund ndodh obeziteti.
Një tjetër arsye pse shfaqet obeziteti është konsumimi i tepërt i ushqimeve apo ëmbëlsirave të përpunuara, si dhe lëngjeve, por edhe pasiviteti fizik. Për disa, obeziteti do të shfaqet edhe për shkak të kushteve dhe sëmundjeve të caktuara ose për shkak të marrjes së medikamenteve të caktuara.
Pse është i rrezikshëm obeziteti?
Njerëzit të cilët janë obezë kanë një rrezik më të madh të zhvillimit të sëmundjeve të caktuara si sëmundjet e zemrës dhe sulmi në zemër , kolesteroli i ngritur, diabeti i tipit 2, lloje të caktuara të kancerit, probleme me tretjen, apnea dhe osteoartriti .
Po kështu, njerëzit që janë obezë shpesh nuk janë të kënaqur me cilësinë e jetës së tyre, sepse nuk mund të bëjnë gjithmonë gjithçka që duan, dhe kjo mund të çojë në depresion, ankth, por edhe përjashtim social dhe izolim.
Si të humbni peshë shtesë?
Në mënyrë që një person të mos jetë më i trashë, është e nevojshme të humbasë peshën e tepërt . Kjo mund të arrihet duke ndryshuar zakonet e të ushqyerit, por edhe duke futur më shumë aktivitete fizike dhe ushtrime. Është e rëndësishme të filloni ngadalë, gradualisht duke futur zakone të reja, por edhe të keni mjaft durim, sepse humbja e peshës kërkon përpjekje – dhe kohë.
Është e nevojshme të jeni në deficit kalori , por edhe të përdorni pesha gjatë ushtrimeve. Në disa raste, heqja kirurgjikale e indit dhjamor me liposuksion, heqja kirurgjikale e indit dhjamor ose instalimi i një bypass do të ndihmojë. Megjithatë, është mirë që të kërkoni ndihmën e një eksperti për të humbur peshë më lehtë dhe shëndetshëm.
Gjithashtu, mjeku juaj mund t’ju përshkruajë medikamente të caktuara për shkak të obezitetit.
Obeziteti shkaktohet nga sasitë e tepërta të indeve yndyrore në trup dhe mund të matet me indeksin e masës trupore. Obeziteti është një problem serioz sepse shkakton shumë gjendje kërcënuese për jetën. Megjithatë, ka mënyra të ndryshme për të luftuar obezitetin dhe ndryshimi i zakoneve të të ngrënit dhe rritja e aktivitetit fizik luajnë një rol të madh./FolDrejt/
