Që nga nisja e luftës së Rusisë ndaj Ukrainës në media qarkulloi një pilot fantazmë i cili sipas raportimeve e ndryshme kishte rrëzuar deri në 40 avionë rusë.
Një arrije e pabesueshme kjo në një fushë-betejë ku Rusia kontrollon qiejt. Tani Komanda e Forcave Ajrore të Ukrainës ka paralajmëruar në Facebook se “Fantazma e Kievit është thjesht një superhero i krijuar, një legjendë urbane, personazhi i të cilit është krijuar nga vetë ukrainasit. Ne u kërkojmë ukrainasve të kontrollojnë burimet e informacionit, përpara se t’i përhapin ato”.
Por në informacionet e mëparshme theksonin se piloti ishte 29 vjeçari Stepan Tarabalka. Autoritetet konfirmuan se ai u vra gjatë luftimeve më 13 mars dhe u nderua me medaljen ‘Hero i Ukrainës’ pas vdekjes.
Sipas forcave ajrore të Ukrainës “Tarabalka nuk është ‘Fantazma e Kievit” dhe as rrëzoi 40 avionë rusë. “Fantazma e Kievit” konsiderohet si një simbol kolektiv i pilotëve të brigadës së 40-të të aviacionit taktik të Forcave Ajrore, të cilët mbrojnë qiellin e kryeqytetit ukrainas.
Për javë të tëra ukrainasit nuk kishin arritur t’i gjenin një emër “Fantazmës së Kievit” – por kjo nuk e ndaloi historinë të bëhej virale në mediat sociale.
Ai u përdor si një markë marketingu nga një prodhues i avionëve model ukrainas , ndërsa ukrainasja Iryna Kostyrenko e konsideroi një simbol i rezistencës ukrainase teksa Ministria e Mbrojtjes postoi një video që festonte heroizmin e Tarabalkas. Ekspertët ushtarakë i thanë BBC-së se dyshonin që vetëm një pilot të kishte rrëzuar deri në 40 avionë rusë. Historiani ushtarak ukrainas Mikhail Zhirohov e përshkroi historinë e Fantazmës së Kievit si “propagandë për ngritjen e moralit”.
Chernihiv tha se në fillim të luftës rusët dominonin hapësirën ajrore të Ukrainës, kështu që një pilot ukrainas mund të rrëzonte vetëm dy ose tre avionë.
“Është thelbësore të kemi këtë propagandë, sepse forcat tona të armatosura janë më të vogla dhe shumë mendojnë se ne nuk mund të jemi të barabartë me rusët. Ne kemi nevojë për këtë në kohë lufte” tha ai.
Fakti që pilotët ukrainas po e mohojnë zotërimin e plotë të qiellit nga Rusia, duke fluturuar me MiG-29 më të vjetër të projektuar nga Rusia, prodhoi edhe një legjendë të tillë urbane. Me gjithë fuqinë e saj ushtarake, Rusia ka pasur më shumë se dy muaj për të rrëzuar mbrojtjen ajrore të Ukrainës – dhe dështoi. Shërbimi i Sigurisë së Ukrainës (SBU) tregoi një pilot luftarak në shërbimin e mesazheve Telegram, me një mbishkrim që e quajti “Fantazma e Kievit”, një “engjëll” që rrëzoi avionërt rusë. Raportimet e mëvonshme treguan se fotografia e përdorur ishte e vjetër.
Një ekspert ushtarak ukrainas i cili kërkoi anonimitetin i tha BBC-së se historia e Fantazmës së Kievit “ka ndihmuar në ngritjen e moralit në një kohë kur njerëzit kanë nevojë për histori të tilla.
Ukraina gjoja fundosi krenarinë e flotës ruse të Detit të Zi – me dy raketa Neptun. Rusia pranoi se kishte një zjarr në bord dhe se anija u mbyt, por nuk përmendi sulmin me raketa. Pilotët heroikë luftarakë kanë hyrë edhe në mitologjinë kombëtare të vendeve të tjera. Mbretëria e Bashkuar feston pilotët e guximshëm të Forcave Ajrore Mbretërore që mashtruan nazistin e fuqishëm Luftëaffe në Betejën e Britanisë së vitit 1940.
Dhe vetë Rusia lavdëron sakrificat e pilotëve të saj të Luftës së Dytë Botërore, të cilët u pushkatuan nga gjermanët. Disa u përplasën qëllimisht me aeroplanët e armikut pasi kishin mbetur pa municion. Legjendat si ‘Fantazma e Kievit’ nuk janë befasuese kur jepen shifra të tilla të kundërta për humbjet ruse dhe ukrainase: edhe pse me shumë zbukurime.
Më 30 prill, Shtabi i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura të Ukrainës tha se në luftën e deritanishme Rusia ka humbur 190 avionë dhe 155 helikopterë. Por analistët e pavarur ushtarakë Oryx vlerësojnë se humbjet ruse janë 26 avionë dhe 39 helikopterë, si dhe 48 dronë. Si Rusia ashtu edhe Ukraina janë mjaft diskretë për humbjet e tyre. Numërimi është i vështirë, sepse avionët shpesh rrëzohen në territorin e kontrolluar nga Rusia, dhe disa të tjerë arrijnë të ulen në Rusi.
Ekspertët pajtohen se në shumicën e rasteve avionët rusë u rrëzuan me raketa tokë-ajër, veçanërisht nga sistemet e mbrojtjes ajrore të lëvizshme nga njeriu (Manpads). Justin Crump i konsulencës së sigurisë Sybilline thotë se legjenda e Fantazmës së Kievit është e rëndësishme sepse në epokën tonë të mediave sociale “njerëzit kanë nevojë për mite, heronj dhe legjenda, për të siguruar kohezion dhe kuptim”.
