Është një gjë e rrallë kur historia e botimit të një libri është po aq magjepsëse sa edhe vetë komploti i romanit.
Por kjo mund të thuhet për “Guerre” (Luftën) nga një prej figurave letrare më të njohura dhe më të diskutueshme të Francës, Louis-Ferdinand Céline, e cila mbërrin në librari të enjten më 5 maj, 78 vjet pas zhdukjes së dorëshkrimit.
Një ekspozitë e re që hapet në të njëjtën ditë synon të eksplorojë historinë e dorëshkrimeve të humbura të Céline dhe se si ato u rizbuluan dekada më vonë.
Reputacioni i Céline ka mbijetuar disi pavarësisht faktit se ai ishte një nga bashkëpunëtorët më të etur të Francës me nazistët, shkruan EN, transmeton Fol Drejt.
Tashmë një superstar falë romanit të tij debutues “Udhëtim deri në fund të natës” (1932) – i cili ende mësohet në shkolla – Céline u bë një nga propagandistët më të zjarrtë antisemitë edhe para pushtimit francez.
Në qershor 1944, me aleatët që përparonin drejt Parisit, shkrimtari u detyrua të braktiste një grumbull dorëshkrimesh në apartamentin e tij në Montmartre.
Céline priste një trajtim të ashpër, pasi e kishte kaluar luftën duke u shoqëruar me Gestapon, duke dorëzuar hebrenjtë dhe të huajt tek autoritetet dhe duke botuar pamflete raciste për komplotet botërore hebraike.
Për dekada, askush nuk e dinte se çfarë ndodhi me letrat e tij dhe ai me zemërim akuzoi luftëtarët e rezistencës se i kishin djegur ato.
Por në një moment në vitet 2000, ata përfunduan me gazetarin në pension Jean-Pierre Thibaudat, i cili ua kaloi plotësisht atë verën e kaluar trashëgimtarëve të Céline.
Pavarësisht nga kjo histori shqetësuese, vlerësimet e romanit prej 150 faqesh, ‘Guerre’, botuar nga Gallimard, kanë qenë unanime në lëvdatat e tyre.
“Fundi i një misteri, zbulimi i një teksti të madh”, shkruan Le Point; një “mrekulli”, thotë Le Monde; “të lë pa frymë,” gufon Le Journal du Dimanche.
Gallimard pret shitje të suksesshme: 80,000 kopje janë shtypur për publikimin e së enjtes.
Shtëpia botuese ende nuk ka thënë nëse do të ketë përkthime.
Ashtu si shumica e veprave të Céline, “Guerre” është thellësisht autobiografike, duke rrëfyer përvojat e tij të tmerrshme gjatë Luftës së Parë Botërore.
Ajo hapet me brigadierin 20-vjeçar Ferdinand që e gjen veten mrekullisht të gjallë pasi u zgjua në një fushë beteje belge, dhe ndjek trajtimin e tij dhe nisjen e nxituar për në Angli – të gjitha të bazuara në përvojat reale të Céline.
Nëse recensentët francezë duken çuditërisht ngurrues për t’u përqëndruar në antisemitizmin e Céline, kjo është pjesërisht sepse shkrimet e tij të hershme (‘Guerre’ mendohet se datojnë nga viti 1934) tregojnë pak shenja për të.
“Udhëtimi deri në fund të natës” ishte në të vërtetë një hit në mesin e progresistëve për mesazhin e tij kundër luftës, si dhe një stil të papërpunuar, të mbushur me zhargon që mbërtheu dy gishtat në ndjeshmërinë borgjeze.
Qëndrimi i Céline ndaj hebrenjve u zbulua vetëm në vitin 1937 me botimin e një broshure, ‘Trifles for a Massacre’, e cila e vendosi atë në një rrugë të re të urrejtjes racore dhe nxitjes së konspiracionit.
Ai kurrë nuk u tërhoq. Pas luftës, ai filloi një fushatë të mohimit të Holokaustit dhe u përpoq të turbullonte ujërat rreth bëmave të tij të kohës së luftës – duke e lejuar atë të kthehej në Francë pa u përballur me ndonjë pasojë./FolDrejt/
