Çmimin vjetor ‘Saharov për Lirinë e Mendimit’, Parlamenti Evropian ia ndau popullit të Ukrainës për ta nderuar luftën e tyre kundër pushtimit rus.
Presidentja e këtij trupi legjislativ, Roberta Metsola, kur i shpalli fituesit tha: “Ata po ngrihen për atë që besojnë. Për të luftuar për vlerat tona. Për mbrojtjen e demokracisë, lirisë dhe sundimit të ligjit. Ata po rrezikojnë jetët e tyre për ne”.
“Nuk ka tjetër më të merituar për këtë çmim”, shoti ajo.
‘Saharov’ është një çmim nderi për individë ose grupe që i kanë kushtuar jetën e tyre mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe lirisë së mendimit, i emëruar sipas shkencëtarit dhe disidentit rus, Andrei Sakharov.
Që nga dhjetori i vitit 1988, kur nisi të ndahej ky çmim nga Parlamenti Evropian, me të u nderuan afro 50 laureatë – ku në mesin e tyre ndodhen edhe dy shqiptarë nga Kosova.
- Adem Demaçi
I pari shqiptar që u nderua me këtë çmim ishte veprimtari i çështjes kombëtare Adem Demaçi, i njohur edhe si “Mandela i Ballkanit”.
Në moshë të re ai nisi të avokojë për të drejtat e shqiptarëve të Kosovës brenda ish-Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë gjë që i kushtoi me 28 vjet burgim në total.
Burgimi i tij nisi në moshën 22 vjeçare, sapo kishte botuar romanin e tij të parë “Gjarpinjtë e gjakut”. Të parën herë ai u dënua me tre vjet burgim, të dytën me dhjetë dhe të tretën me pesëmbëdhjetë vjet burgim.
Ai u lirua përfundimisht më 21 prill të vitit 1990 dhe një vit më pas u nderua me çmimin ‘Saharov’ për “kundërshtimin e tij ndaj një regjimi autoritar dhe intolerant”.
- Ibrahim Rugova
Shqiptari i dytë që u nderua me këtë çmim prestigjioz ishte presidenti historik i Kosovës, Ibrahim Rugova, i njohur edhe si “Gandhi i Ballkanit”.
Rugova ishte president i zgjedhur me votë nga një shumicë dërmuese e popullit të Kosovës nga që nga viti 1992. Ai drejtoi një rezistencë paqësore kundër sundimit jugosllav.
Gjatë udhëheqjes së tij, ai loboi për ndërkombëtarizimin e çështjes së Kosovës, për mbështetjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës si dhe të Evropës, posaçërisht gjatë luftës në Kosovë 1998-99.
Në vitin 1998, Parlamenti Evropian e nderoi Rugovën me çmimin ‘Saharov’ duke e cilësuar si një njeri të përkushtuar ndaj parimit të rezistencës paqësore ndaj dhunës.
“E konsideroj këtë çmim si nder për mua dhe për të gjithë popullin e Kosovës, njohjen e luftës sonë paqësore dhe sakrificave tona”, ishte shprehur ai.
Ibrahim Rugova ndërroi jetë më 21 janar të vitit 2006 [dy vjet para shpalljes së Kosovës si shtet të pavarur nga Serbia]. Ndërsa Adem Demaçi ka ndërruar jetë më 26 korrik të vitit 2018 [dhjetë vjet pas shpalljes së pavarësisë].
Të dy ata u varrosëm me nderime të larta shtetërore dhe tani eshtrat e tyre pushojnë pak metra larg njëri tjetrit në lagjen “Velania” në Prishtinë.
klankosova.tv
