Rreziku i vdekjes nga gripi ka rënë me kalimin e kohës, por në nivel global qindra mijëra njerëz ende vdesin nga sëmundja çdo vit.
Në nivel global, qindra mijëra njerëz vdesin çdo vit nga gripi sezonal. Gjatë pandemive të mëdha të gripit, kur shtamet e gripit evoluan ndjeshëm, numri i vdekjeve ishte edhe më i lartë, përcjell Fol Drejt.
Por rreziku i vdekjes nga gripi ka rënë ndjeshëm me kalimin e kohës nga përmirësimet në kanalizime, kujdes shëndetësor dhe vaksinim.
Njerëzit e lindur në vitin 1940 kishin rreth një të tretën e rrezikut të vdekjes nga gripi si ata të lindur në vitin 1900 – edhe kur arrinin të njëjtën moshë. Kjo rënie vazhdoi, dhe të lindurit në 1980 kanë një rrezik sa gjysma e atyre të lindurve në 1940.
Gripi mbetet ende një barrë e madhe në mbarë botën, për shkak të plakjes së popullsisë dhe mungesës së aksesit në kujdesin shëndetësor dhe kanalizimet në shumë vende.
Në këtë artikull, ne i shikojmë këto zhvillime në detaje: sa njerëz vdesin nga gripi sezonal dhe si ka ndryshuar kjo me kalimin e kohës.
Ne gjithashtu do të shohim se cilët faktorë rrisin rrezikun e vdekjes nga gripi dhe do të kuptojmë pse, në disa vite, gripi ka çuar në pandemi të mëdha që shkaktuan miliona vdekje. Kjo njohuri mund të na informojë për rreziqet e gripit në të ardhmen.
Sa njerëz vdesin nga gripi sezonal?
Edhe pse kjo është një pyetje e rëndësishme, shpesh është e vështirë për t’iu përgjigjur.
Pavarësisht se është një sëmundje e mirëkuptuar, mund të jetë e vështirë të numërohet numri i vdekjeve nga gripi për disa arsye.
Një problem është se simptomat e gripit duken të ngjashme me infeksionet e tjera, si virusi sincicial i frymëmarrjes dhe rinovirusi. Në shumë vende, vetëm një pjesë e pacientëve me një “sëmundje të ngjashme me gripin” testohen për të konfirmuar nëse ishin të infektuar nga virusi. Kjo do të thotë se na mungojnë shumë – ose, në disa vende, shumica e infeksioneve.
Një problem tjetër është se gripi mund të çojë në vdekje në një sërë mënyrash indirekte. Mund të shkaktojë vdekje përmes komplikimeve të frymëmarrjes si pneumonia, por edhe nga komplikimet kardiovaskulare si sulmet në zemër dhe goditjet në tru, apo infeksione të tjera serioze. Kjo është veçanërisht e vërtetë për të moshuarit dhe njerëzit që kanë sëmundje kronike shëndetësore. Pa llogaritur këto vdekje, ne do të nënvlerësonim numrin e vdekjeve nga gripi.
Për të kapërcyer këtë, studiuesit vlerësojnë barrën e gripit me metoda të tjera. Ata mund të vlerësojnë numrin e vdekjeve të tepërta që ndodhin gjatë stinëve të gripit dhe të përdorin të dhëna rutinë të mbikëqyrjes dhe të dhënat e vdekshmërisë, për të vlerësuar se sa prej tyre shkaktohen nga gripi.
Vdekshmëria vjetore e shkaktuar nga gripi sezonal u vlerësua nga Projekti II i Vdekshmërisë Pandemike Globale duke përdorur të dhëna midis 2002 dhe 2011. Ata vlerësuan se, gjatë kësaj periudhe, gripi sezonal shkaktoi midis 294,000 dhe 518,000 vdekje çdo vit globalisht.
Këto vlerësime fokusohen në vdekjet ku njerëzit kishin sëmundje të frymëmarrjes. Kjo do të thotë se ata humbasin disa vdekje nga gripi, pasi disa njerëz mund të vdesin nga komplikimet kardiovaskulare të gripit pa pasur sëmundje të frymëmarrjes.
Në hartë, ju mund të shihni vlerësimet e vdekshmërisë nga gripi të paraqitura si një normë për 100,000 njerëz, midis njerëzve mbi 65 vjeç.
Në Evropë, shkalla e vdekjeve nga gripi ishte 30.8 për 100,000 çdo vit, në mesin e atyre të moshës mbi 65 vjeç. Kjo është më shumë se trefishi i rrezikut nga aksidentet e trafikut, të cilat vrasin 9 në 100,000, në të njëjtën grupmoshë.
Në vendet me të ardhura të ulëta, këto vlerësime priren të jenë më pak të sigurta, për shkak të niveleve më të ulëta të testimit për gripin dhe të dhënave të kufizuara të vdekshmërisë.
Por gripi vlerësohet të jetë më vdekjeprurës në vendet në Amerikën e Jugut, Afrikë dhe Azinë Jugore sesa në Evropë dhe Amerikën e Veriut. Për shembull, Indonezia ka më shumë se dyfishin e shkallës së vdekjeve se Kanadaja. Këto pabarazi janë të paktën pjesërisht për shkak të varfërisë, shëndetit më të dobët dhe aksesit më të ulët në kujdesin shëndetësor.
Si dukej vdekshmëria nga gripi në të kaluarën?
Shkalla e vdekjeve nga gripi është shumë më e ulët se sa ishte në të kaluarën.
Ne nuk kemi vlerësime të mira afatgjata të vdekjeve nga gripi në shumicën e vendeve. Por, studiuesit kanë prodhuar vlerësime javore të vdekjeve nga gripi për periudha të gjata në Shtetet e Bashkuara. Kjo na lejon të shohim se si normat moderne krahasohen me të kaluarën. Ju mund t’i shihni këto të dhëna në grafik. 6
Vdekjet nga gripi luhaten gjatë gjithë vitit, me kulme të mëdha në dimër. 7 Numri i përgjithshëm i vdekjeve nga gripi ka qenë afërsisht i qëndrueshëm në Shtetet e Bashkuara gjatë 65 viteve të fundit. Ju mund ta shihni këtë në panelin e sipërm të grafikut.
Megjithatë, një pjesë e madhe e kësaj është për faktin se popullsia është në rritje dhe plakje.
Nëse shikojmë shkallën e vdekjeve brenda grupmoshave, shkalla e vdekjeve nga gripi ka ardhur në rënie. Ju mund ta shihni këtë në panelin e poshtëm, i cili llogarit ndryshimet në madhësinë dhe strukturën e moshës së popullsisë.
Kjo do të thotë se gjasat që dikush të vdesë nga gripi në një moshë të caktuar ka rënë me kalimin e kohës. Por, për shkak se popullsia po rritet gjithnjë e më shumë, numri i përgjithshëm i vdekjeve ka mbetur i qëndrueshëm./FolDrejt/
