Veprimi i njeriut për të shpëtuar shtresën e ozonit ka funksionuar siç shpresohej dhe mund të rimëkëmbet në vetëm dekada, thotë OKB.
Një marrëveshje ndërkombëtare në vitin 1987 për të ndaluar përdorimin e kimikateve të dëmshme që dëmtonin shtresën ka qenë e suksesshme, thotë vlerësimi kryesor, shkruan BBC, përcjell Fol Drejt.
Shtresa e ozonit është një pjesë e hollë e atmosferës së Tokës që thith shumicën e rrezatimit ultravjollcë nga Dielli.
Kur është i varfëruar, ky rrezatim mund të arrijë në sipërfaqe – duke shkaktuar dëme të mundshme për njerëzit dhe gjallesat e tjera.
Rrezet ultraviolet mund të dëmtojnë ADN-në dhe të shkaktojnë djegie nga dielli, duke rritur rrezikun afatgjatë të problemeve të tilla si kanceri i lëkurës.
Shtresa e ozonit filloi të varfërohej në vitet 1970.
Klorofluorokarburet (CFCs), të cilat zakonisht gjendeshin në kanaçe me spërkatje, frigoriferë, izolues me shkumë dhe kondicionerë, u fajësuan për shkatërrimin e shtresës së ozonit.
Një vrimë e hapur në shtresë u zbulua nga shkencëtarët në vitin 1985. Vetëm dy vjet më vonë, u nënshkrua Protokolli i Montrealit – me 46 vende që premtuan të heqin gradualisht kimikatet e dëmshme.
Marrëveshja më vonë u bë traktati i parë i OKB-së që arriti ratifikimin universal dhe pothuajse 99% e substancave të ndaluara që shkatërrojnë ozonin tani janë hequr gradualisht.
Vrima e ozonit në Antarktidë vazhdoi të zgjerohej deri në vitin 2000, pas së cilës zona dhe thellësia e saj filluan të përmirësoheshin ngadalë.
Tani, një raport i bashkëprodhuar nga agjencitë e OKB-së, SHBA-së dhe BE-së thotë se Protokolli i Montrealit po funksionon siç shpresohet.
Ai thotë se, nëse mbahen politikat aktuale, shtresa e ozonit do të rikthehet në vlerat e vitit 1980 – përpara se të shfaqej vrima e ozonit – në pika të ndryshme në vende të ndryshme:
- 2066 mbi Antarktik, ku hollimi i ozonit ishte më i keqi
- 2045 mbi Arktik
- në rreth dy dekada kudo tjetër
Ndërsa varfërimi i ozonit është i dëmshëm për shkak të rrezatimit diellor, ai nuk është një shkak kryesor i ndryshimeve klimatike.
Por ruajtja e shtresës së ozonit ka pasur një efekt pozitiv në ngrohjen globale, sugjeron raporti, sepse disa nga kimikatet e dëmshme që u hoqën nga përdorimi janë gazra të fuqishëm serë.
Kjo largim do të ketë parandaluar deri në 1C ngrohje deri në mesin e shekullit – nëse krahasohet me rritjen e përdorimit të tyre me 3% në vit, zbuluan shkencëtarët.
Ndërsa raporti është përshëndetur si lajm i mirë – dhe dëshmi se veprimi i shpejtë ndërkombëtar për të shmangur krizat mjedisore mund të funksionojë – ai paralajmëron se përparimi i vazhdueshëm në shtresën e ozonit nuk është i garantuar.
Për shembull, propozimet për të kufizuar ngrohjen globale duke dërguar miliona ton dioksid squfuri në pjesën e sipërme të atmosferës – i njohur si injektimi i aerosolit stratosferik – mund të ndryshojë në mënyrë drastike rimëkëmbjen e shtresës së ozonit./FolDrejt/
