Tryeza e diskutimit “Procesi i Berlinit: Arritjet e deritanishme, pritjet nga samiti i ardhshëm dhe përfitimet e mundshme nga Iniciativa e Përbashkët e Tregut Rajonal” organizuar nga Instituti i Prishtinës për Studime Politike (PIPS), në bashkëpunim me HD – Qendra për Dialog Humanitar, ia ka dhënë mundësinë Kryeministrit të Republikës së Kosovës Albin Kurti, të reflektojë mbi situatën aktuale politike, sigurinë, raportet me vendet e tjera, si dhe për proceset integruese, shkruan Fol Drejt.
Kryeministri Kurti në fjalën e tij të rastit tha se, interesi i të gjitha palëve nuk ka qenë i njëjtë në këto procese, duke e marr për shembull rastin e fundit të sulmit terrorist në Banjskë të Zveçanit.
“Ndërsa unë jam ulur në tryezën e dialogut në Bruksel dhe në Samitin e Procesit të Berlinit për të bërë marrëveshje për të ardhmen, siç e pamë një javë më parë Serbia po punonte në plane ushtarake për të aneksuar territorin tonë” – ka thënë Kryeministri Kurti.
Kjo është fjala e plotë e tij e mbajtur me këtë rast:
Faleminderit Institutit të Prishtinës për Studime Politike dhe Qendrës për Dialog Humanitar që na bashkuan.
Dy javë para Samitit të Procesit të Berlinit në Tiranë, po takohemi për të diskutuar progresin që kemi bërë që nga viti i kaluar, kur nënshkruam tre marrëveshje, përkatësisht për “Lirinë e lëvizjes me letërnjoftim në Ballkanin Perëndimor”, “Njohjen e Arsimit të Lartë”. Kualifikimet” dhe “Njohja e Kualifikimeve Profesionale për Doktorin e Mjekësisë, Doktorin e Mjekësisë Dentare dhe Arkitektët” – të njohura kolektivisht si marrëveshjet e lëvizshmërisë.
Ky është një proces real ku kapitali politik dhe njerëzor, por edhe fondet janë investuar ndër vite për t’i afruar Gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor me njëra-tjetrën dhe me Bashkimin Evropian.
Pra, është e rëndësishme që të takohemi herë pas here për të diskutuar se çfarë po bën qeveria për zbatimin e angazhimeve të marra, por edhe për të ofruar transparencë në proces për qytetarët, të cilët janë përfituesit e fundit.
Siç e dini, qeveria jonë ka një qëndrim të qartë për bashkëpunimin rajonal. Ne besojmë se një bashkëpunim i tillë duhet të bazohet në parimet e barazisë dhe reciprocitetit të palëve; duhet të bazohet në rregullat, vlerat dhe standardet e BE-së; dhe duhet t’i mundësojë rajonit të ecë edhe më shpejt drejt anëtarësimit të plotë në Bashkimin Evropian.
Me pak fjalë, bashkëpunimi rajonal nuk është një zëvendësim i anëtarësimit në Bashkimin Evropian, por një proces plotësues për anëtarësimin e plotë. Kështu e sheh Republika e Kosovës dhe kështu angazhohemi ne në të. Ne gjithashtu kemi pasur një qëndrim të qartë se një bashkëpunim i tillë duhet të ndiqet në kuadër të Procesit të Berlinit. Ne mirëpresim një propozim të fundit të Presidentes së Komisionit Evropian, zonja Ursula von der Leyen, dhe planin me katër hapa për integrim më të thellë ekonomik të rajonit dhe integrim me tregun e vetëm të BE-së. Ne gjithashtu mirëpresim që procesi të jetë i bazuar në merita dhe se fondet e BE-së do të bazohen në kushtëzimin. Një propozim të ngjashëm e parashtrova më 10 qershor 2021, në Samitin e Tiranës, të cilin e quajta SEFTA, bazuar në marrëdhëniet EFTA-EEA.
Vitin e kaluar ne mirëpritëm nënshkrimin e tre marrëveshjeve të lëvizshmërisë në Berlin, që shënon një hap të madh përpara për rajonin. Këto marrëveshje, kur të zbatohen, do t’u mundësojnë studentëve, akademikëve dhe fuqisë punëtore të lëvizin, të studiojnë dhe të punojnë pa pengesa. Ai do t’i lejojë profesionistët të ushtrojnë profesionet e tyre në kushte jo më pak të favorshme se vendi i tyre.
Kosova ishte e para që ratifikoi të tre marrëveshjet në Kuvend këtë shkurt, duke treguar përkushtimin dhe përkushtimin tonë ndaj procesit dhe ndaj bashkëpunimit rajonal.
Që nga nëntori i kaluar kemi hartuar Udhëzime të reja Administrative nga ministritë përgjegjëse, kemi emëruar përfaqësues në Komisionet e Përbashkëta dhe kemi miratuar Rregulloren e Punës dhe Termat e Referencës për zbatimin e marrëveshjeve. Ka pasur disa takime të SHERPA-ve dhe përfaqësuesve të qeverisë në Komitetet e tyre të Përbashkëta për të punuar në zbatimin.
Trembëdhjetë ditë pas samitit, duhet theksuar, megjithatë, se jo të gjitha vendet e rajonit i kanë ratifikuar ato dhe është për të ardhur keq që Bosnja ka zgjedhur të ratifikojë vetëm dy nga tre, duke lënë jashtë marrëveshjen kyçe për lirinë e lëvizjes. Marrëveshja për lirinë e lëvizjes me letërnjoftime është e rëndësishme për qytetarët e të dy vendeve pasi heq përfundimisht regjimin e vizave ndërmjet vendeve tona.
Nga 1 janari 2024, Kosova do të lëvizë lirshëm në vendet e Bashkimit Evropian, por ende është e pasigurt nëse qytetarët e Bosnjës dhe Kosovës do të udhëtojnë pa viza në vendet e njëri-tjetrit. Duhet të jetë rasti që pjesa më e vështirë është dakordimi dhe nënshkrimi i marrëveshjes, jo zbatimi i saj më pas.
Procesi i Berlinit duhet të ndihmojë konsolidimin tonë demokratik dhe zhvillimin ekonomik. Megjithatë, qeveria jonë e kupton se kjo është një rrugë e dyanshme ku angazhimi i vërtetë i rajonit ndaj reformave të BE-së dhe sundimit të ligjit është vendimtar. Kjo është arsyeja pse angazhimi ynë në rajon dhe në botë pasqyron punën tonë në shtëpi. Ne kemi treguar se ajo që Republika e Kosovës sjell në Procesin e Berlinit është një përkushtim i vendosur për lirinë dhe demokracinë, qeverisjen e mirë dhe sundimin e ligjit.
Në dy vitet e fundit, Kosova është përmirësuar dukshëm në shumë indekse ndërkombëtare të demokracisë dhe sundimit të ligjit. Ne renditemi në vendin e parë në Ballkanin Perëndimor për sa i përket:
– përmirësimi i sundimit të ligjit nga Projekti Botëror i Drejtësisë;
– përmirësimi i të drejtave politike dhe lirive civile nga Freedom House;
– përmirësimi i luftës kundër korrupsionit nga Transparency International;
– liria e shtypit nga Indeksi Botëror i Lirisë së Shtypit nga Reporterët pa Kufij;
– demokracia liberale dhe elektorale nga indeksi i Varieteteve të Demokracisë të Institutit V-Dem;
– për mbledhjen e të ardhurave tatimore nga FMN;
– për paketën më të madhe fiskale (në përqindje të PBB-së) për të ndihmuar qytetarët të përballen me krizën ushqimore dhe energjitike dhe të luftojnë inflacionin, nga Banka Botërore.
Për të pasur realisht bashkëpunim rajonal dhe integrim ekonomik, është e nevojshme që të gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor të përparojnë në mënyrë demokratike, sepse bashkëpunimi i mirëfilltë vjen nga vlerat e përbashkëta dhe orientimi i përbashkët strategjik. Shumica e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor i kanë këto të përbashkëta, por jo të gjitha. Është evidente, sidomos pas sulmit terrorist të Serbisë kundër Kosovës, por edhe marrëdhënieve të hapura dhe bashkëpunimit gjithnjë e më të ngushtë të tyre me Rusinë, se mungesa e bashkëpunimit rajonal është për shkak të këtij dallimi të madh në orientimin strategjik.
Ndërsa unë jam ulur në tryezën e dialogut në Bruksel dhe në Samitin e Procesit të Berlinit për të bërë marrëveshje për të ardhmen, siç e pamë një javë më parë Serbia po punonte në plane ushtarake për të aneksuar territorin tonë. Kjo tregon se fqinji ynë verior nuk është i interesuar për bashkëpunim rajonal për anëtarësim në BE, por për orientim alternativ gjeopolitik i cili ruan ambiciet hegjemoniste ndaj fqinjëve.
Është e rëndësishme që pas sulmit terrorist të Serbisë kundër Kosovës, të mos ecim përpara, punë e zakonshme, sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Një sjellje e tillë duhet të ketë pasoja dhe të gjithë autorët duhet të mbajnë përgjegjësi për përfshirjen e tyre në frymëzimin, përgatitjen dhe pjesëmarrjen në sulmin terrorist, të gjithë të ardhur në veri nga kufiri i Republikës së Kosovës.
As integrimi më i thellë i rajonit tonë dhe as anëtarësimi në BE nuk duhet të mbahen peng nga ata që nuk ndajnë të njëjtin vizion strategjik. Përafrimi i plotë me sigurinë dhe politikën e jashtme të BE-së është një kusht sine qua non edhe për prosperitetin e rajonit tonë, afrimin me njëri-tjetrin dhe integrimin në BE.
Që rajoni të përparojë, nuk mjafton vetëm avancimi demokratik i Kosovës. Ne duhet të avancojmë si rajon.
E pres me padurim Samitin e Tiranës duke pasur parasysh këtë, se ne kemi nevojë për vlera të përbashkëta dhe qëllime të përbashkëta përpara. Ne kemi nevojë gjithashtu për zbatimin e plotë të marrëveshjeve që nënshkruam vitin e kaluar, më 3 nëntor në Procesin e Berlinit dhe angazhimet e reja që heqin më tej barrierat midis Gjashtës së Ballkanit Perëndimor./FolDrejt/
