Që nga fillimi i luftës në Ukrainë, BE-ja ka qenë gjithnjë e më e kujdesshme ndaj varësisë nga Kina, veçanërisht në lidhje me lëndët e para kritike.
Sipas eurodeputetes Hildegard Bentele, BE-ja duhet të përgatitet për mundësinë e një sulmi kinez në Tajvan dhe sanksionet e mundshme pasuese dhe mungesat e furnizimit, përcjell Fol Drejt.
Evropa është shumë e varur nga Kina për shumë lëndë të para kritike që konsiderohen vendimtare për suksesin e tranzicionit të gjelbër dhe dixhital. Kina, për shembull, siguron 86% të furnizimit me tokë të rrallë në botë – një element thelbësor për bateritë e makinave.
“Duhet të jemi të vetëdijshëm se Kina mund të sulmojë Tajvanin dhe duhet të përgatitemi për këtë moment”, tha Bentele në një ngjarje të organizuar nga Euractiv.
“Dhe ne duhet të përgatitemi për momentin që mund të ketë sanksione ose mund të ketë ndalime të eksportit, të cilat ne i kemi përjetuar tashmë,” shtoi ajo.
Sipas Bentele, i cili veproi si raportues për strategjinë evropiane për lëndët e para kritike, lufta në Ukrainë dhe mungesa e furnizimit gjatë pandemisë COVID-19 kanë shkaktuar një ndryshim në mënyrën se si kryhen vlerësimet e rrezikut të zinxhirëve të furnizimit në nivel BE.
“Duhet të jemi më të kujdesshëm, që të shohim më përpara, jo vetëm vitin e ardhshëm apo dy vitet e ardhshme”, theksoi Bentele.
Me përshpejtimin e tranzicionit të Gjelbër, kërkesa për lëndë të para kritike pritet të rritet me 500% deri në vitin 2050, sipas Bankës Botërore. Ekonomia e gjelbër konsiderohet veçanërisht si lëndë e parë intensive.
“Ne po largoheshim nga lëndët djegëse fosile në një botë intensive me lëndë të parë,” tha Titas Anuškevicius, Zyrtar i Politikave për Industritë Intensive të Energjisë në Komisionin Evropian, në ngjarjen Euractiv.
“Ne do të kemi nevojë për shumë më tepër turbina me erë, shumë më shumë panele diellore, shumë më shumë automjete elektrike, të cilat të gjitha do të kërkojnë të gjitha llojet e lëndëve të para për t’i prodhuar,” shtoi ai.
Në mars, BE planifikon të paraqesë Aktin e saj të Lëndës së Parë Kritike, i cili përpiqet të pakësojë varësinë nga shtetet jodemokratike dhe të rrisë autonominë evropiane.
Megjithatë, potenciali kur bëhet fjalë për nxjerrjen e lëndëve të para kritike është i kufizuar.
“Ne nuk mund ta ndryshojmë gjeologjinë në Evropë. Pra, mund të ketë disa lëndë të para ku ka potencial për të siguruar që ne të kemi një furnizim më të fortë vendas me lëndë të para parësore,” theksoi Mark Mistry, menaxher i lartë i politikave publike në Institutin Nikel.
Kështu Mistry propozoi të kombinohen përpjekje të ndryshme. Krahas minierave dhe riciklimit, partneritetet tregtare pritet të luajnë një rol kritik.
Megjithatë, ka edhe një fushë tjetër ku BE-ja do të ishte në një pozicion të mirë për të kapur hapin.
Kina jo vetëm që mban një pozicion pothuajse monopol kur bëhet fjalë për nxjerrjen e këtyre materialeve, por gjithashtu ka një pozicion dominues në rafinimin dhe përpunimin. Për shembull, ndërsa vetëm rreth 9% e litiumit në botë është nxjerrë në Kinë, afërsisht 60% përpunohet atje.
Për Julia Poliscanova, Drejtoreshë e Lartë në OJQ-në Transport dhe Mjedis (T&E), BE-ja duhet të fokusohet veçanërisht në përsosjen dhe përpunimin e mëtejshëm të lëndëve të para kritike.
“Kina nuk i nxjerr të gjitha metalet e saj. Ata shpesh kanë minuar jashtë vendit dhe sillen në Kinë për të bërë përpunimin,” tha Poliscanova.
“Dhe kjo është ajo ku Europa duhet të fokusohet gjithashtu. Ne nuk jemi një superfuqi minerare. Ne nuk mund ta bëjmë gjithë atë nxjerrje,” shtoi ajo.
Sipas një dokumenti pozicioni të fundit nga T&E, BE-ja mund të rafinojë mbi gjysmën e kërkesës së saj për litium në terrenin e saj të brendshëm nëse vendos politikat e duhura./FolDrejt/
