Shqipëria shpalli pavarësinë më 1912, ndërsa ju njoh “autonomia” në vitin 1913 dhe kjo shënonte edhe datën e parë ku kombi shqiptar njihej përfundimisht nga Fuqitë e Mëdha. Problemi i radhës ishte caktimi i kufirit shqiptar dhe jo ekzistenca e tij, gjë që kaloi me debate mjaft të zjarrta mes Austrisë dhe Rusisë, njëra në favor të shqiptarëve dhe tjetra në favor të pansllavizmit, shkruan foldrejt.com. Austria tentonte të shmangte ndikimin serb dhe daljen e Serbisë në Adriatik. Debati më i ashpër u zhvillua për Shkodrën dhe Lezhën, ku Austria nuk toleroi deri në fund që Serbia të kishte dalje në det dhe në fund Shkodra, ashtu siç i takonte mbeti shqiptare. Por Rusia nuk pranonte që të “humbte” nderi i saj dhe i sllavëve të Ballkanit. Krahas lëshimit për rrethin e Shkodrës, kërkoi që Prizreni, Peja, Gjakova dhe Dibra të mbeteshin nën Serbinë. Për dy të parat, si pasojë e një popullsie të vogël sllave që jetonte, ndërsa për Gjakovën dhe Dibrën, vetëm e vetëm që ndodheshin dy manastire të rendësishme, ajo e Decanit dhe e Bigorskit. Austria në këtë “deal”, ku për pak sa nuk eskaloi, arriti vetëm një fitore, që vetëm gjysma e Dibrës të mbetej në Serbi dhe jo e gjitha.
Përfundimi
Historia e njohu gabimin, dhe sikur “sllavët” të tregoheshin më realistë, sot do udhëheqnin Prishtinën, Mitrovicën dhe një sërë qytetesh tjera. Por sot, shumë qytete shqiptare përfituan pavarësine dhe e vetmja që mbeti nën “sllavin”është gjysma e Dibrës. Për këtë të fundit, nuk nevojiten më ndryshim kufijsh, por sëpaku që të ruhet nderi dhe pozita e rendësishme e saj. Pasi përparimi i Dibrës nuk varet më nga Fuqitë e Mëdha ose nga “sllavët”, por nga vetë shqiptarët, duke e ditur, se Maqedonia nuk mund të krijojë qeveri pa shqiptarët.
Kjo ishte një histori modeste se pse gjysma e Dibrës mbeti jashtë trojeve etnike shqiptare./Foldrejt.com
Referencat:
-Pavaresia shqiptare ne tryezat e diplomacise – Arben Puto
-Intervista e dhene nga Fan Noli, per gazeten serbe “Vreme”. (Demokracia e rrethuar : qeveria e Fan Nolit në marrëdhëniet e jashtme, 2010).
