Kryeshefat e qeverive në Greqi dhe Maqedoninë Veriore përdoren kohën e fjalimit të tyre në Mynih për të promovuar zgjidhjen e kontestit të emrit. Njëherësh edhe për të shpërndarë këshilla të mira në rajon, shkruan fillimisht prestigjiozja gjermane “Frankfurter Allgemeine Zeitung”.
Kryefjala e konferencës së sivjetme të sigurisë në Mynih ishin Aleksis Cipras dhe Zoran Zaev. Kjo jo vetëm për shkak se ata u përshendetën nga kancelarja gjermane Angela Merkel, në fjalimin e saj kryesor, si shembull i ndritur.
Kjo pasi, që të dy të lartëpërmendurit u shpërblyen në kryeqytetin e Bajernit me titullun e dytë më të lartë Kleist-Preis, pikërisht sipas Ewald-Heinrich von Kleist, që është nder për politikanët të cilët i përkushtohen paqes dhe u japin fund konflikteve të dhunshme. (Një krahasim interesant është se kryeministri grek Cipras mori çmimin nga kryeministri bavarez Markus Söder që dikur ishte për daljen e Greqisë nga Eurozona. Kjo tregon sesa shumë gjëra kanë ndryshuar.) Cipras dhe Zaev gjithashtu kishin një orë kohë të sqarojnë sesi arritën të gjejnë zgjidhje, për diçka që shumë politikanë sot e shihnin si të pamundur: të gjesh një kompromis dhe të mendosh për interesat e shtetit fqinj.
Veçanërisht Cipras shfrytëzoi rastin për t’u promovuar si europian. Ai arriti ti tregojë perëndimit se përmes mësimeve plot vlerë, dialogut, përpjekjes, bashkëpunimit dhe kërkimit të gjërave të përbashkëta mund të zgjidhësh një kontest shumë vjeçar. Duke u larguar nga multilaterizmi dhe kthimi drejt unilateralizmit dhe izolimit u kuptua se nuk i shërben shtetit të tij, bile as që peshojnë. Ishte “detyrë kolektive” e politikanëve, për të rivendosur besimin me dy kombeve dhe që të investojnë në bashkëpunim.
Sipas Ciprasit, të gjithë liderët e së kaluarës nuk gjetën guximin për të zgjidhur kontestin dhe “të gjitha kanë përdorur logjikën e paaftësisë duke shmangur vullnetin për të gjetur një rrugëdalje me një ndjenjë të vendosur patriotike.” Kjo ishte një tërheqje veshi për të gjithë kryeministrat grekë nga 1991. Kjo vlente edhe për udhëheqësin opozitar, Kyriakos Mitsotakis, i cili ishte kundër zgjidhjes së “kontestit të emrit” dhe me këtë shpreson të fitojë zgjedhjet e tetorit si pasardhësi i Ciprasit në detyrën e kryeshefit qeveritar.
Pak narcizëm
Historia nuk duhet të shkruhet nga ata, “të cilët investojnë në frikë dhe përçarje. Ajo duhet të shkruhet nga ata, të cilët gjejnë guximin dhe kanë largpamësinë strategjike për të përmbushur detyrat me drejtësi,” tha Cipras – duke menduar veten dhe Zoran Zaevin. Historia, vijoi Cipras, nuk shkruhet për ata të cilët i shmangen sfidës dhe shfaqen të frikësuar për të zgjidhur problemet, përcjell foldrejt.com.
Pavarësisht se tingëllon si narcizoide, vetë kancelarja Merkel tha gjatë fjalimit të saj, se në një kohë edhe ajo besonte se nuk do kishte më zgjidhje mes palëve.
Pas Cipras, foli edhe Zaev mbi të gjithë suksesin. Ai falenderoi “mikun e tij të mirë Aleksis Cipras” për bashkëpunimin dhe pohoi për anëtarësimin e shpejtë të Maqedonisë Veriore në NATO. Ky ishte një shembull i mirë për konferencën e Mynihut, se konfliktet mund të zgjidhen.
Nuk ishte rastësi, që menjëherë pas fjalimit të Zaev dhe Cipras, fjalimin e mori shefi i konferencës së sigurisë, Wolfgang Ischinger. Ky filloi një program kontra, ku pasi lëshoi sallën Zaevi dhe Cipras, në podium u ulën presidentët Aleksandar Vuciq dhe Hashim Thaci. Eksperti ballkanik Ischinger (SHP: tash është lobisiti kryesor për korrigjimin e kufijve në Ballkan), në 2007 ka qenë ndërmjetësues europian në Kosovë. Ai vetë ishte moderatori në fjalimet e dy presidentëve, të cilët, i pyeti se pse nuk kanë treguar suksesin e asaj që arritën Zaev dhe Cipras, përcjell foldrejt.com.
Fillimisht u përgjigj Vucic, i cili foli shumë më gjatë sesa Thaçi dhe Ischinger – ku përveç fillimit foli edhe në fund. Pasi përmendi Marrëveshjen e Brukselit mes Prishtinës dhe Beogradit në 2013, Vuciq shtoi se është pala kosovare që nuk respekton marrëveshjen. Ai tha se edhe në veriun e Kosovës, të banuar kryesisht nga serbët, janë mbajtur zgjedhjet komunale në bazë të ligjeve të Kosovës – siç parashihte marrëveshja.
Por Kosova kishte vetëm një detyrë, atë të krijimit të asocacionit të komunave serbe, që nuk është themeluar akoma. “Kokëfortësi,” e quajti ai sjelljen e Prishtinës.
“Është e thjeshtë të krijosh një dramë”
Thaçi në anën tjetër theksoi se asocacioni i komunave serbe mund të krijohet vetëm nëse është konform Kushtetutës dhe ligjeve të një vendi. Këtu presidenti i Kosovës kishte fjalën e raportit të Gjykatës Kushtetuese që e shpalli asocacionin e komunave serbe si anti-kushtetuese që krijon një shtet brenda shtetit. Por ai kujtoi se pse pajtimi mes Serbisë dhe Kosovës është më i vështirë sesa marrëveshja mes Athinës dhe Shkupit.
Greqia dhe Maqedonia Veriore nuk kanë qenë në luftë me njëri-tjetrin. Ndërsa gjatë Luftës së Kosovës, dhe atë vetëm përpara njëzet vitesh, mes 1998 dhe 1999 janë vrarë rreth 13 mijë persona. Shumica e viktimave ishin shqiptarë, të vrarë nga trupat serbe.
Kështu u krijua një atmosferë e ftohtë – akuzë pas akuze. Në fillim Thaçi ju drejtua Vuciqit si “president”, kurse pasi Vuciq e quajti Thaçin vetëm si “zoti Thaçi” edhe ky i fundit shmangu përdorimin e fjalës president. Në përmbyllje të debatit mori fund edhe përdorimi i fjalës “zotëri” duke ju drejtuar njëri-tjetrin në emra ose përemra.
“Neve nuk na intereson Kushtetuta juaj, sepse ne nuk njohim shtetin tuaj,” tha Vuciq. “Është e thjeshtë të krijosh një dramë ose të luash me viktimat,” kundërshtoi Thaçi. Megjithatë e gjithë bota e di, “që shteti serb, policia srbe dhe ushtria serbe ka kryer pastrim etnik në Kosovë.”
Vuciq kërcënoi me kundërmasa për shkak të tarifës së mallrave serbë. “Mendoni ju vërtet, që ne nuk mund t’ju sjellim juve dhimbje?”
Thaçi ndaj kësaj pyetje të Vuciq ju përgjigj: “Zoti Vucic akoma s’ka kuptuar se unë jam president i një shteti të pavarur.”
Vuciq ju përgjigj Thaçit dhe gjithë shqiptarëve të Kosovës se pse “ata nuk janë akoma anëtarë të Kombeve të Bashkuara, Interpolit, UNESCO?”. Vuciq ju përgjigj vetëvetës pas kësaj pyetje, kur tha se mjaftojnë këto mos anëtarësime për të kuptuar se Kosova nuk është shtet i konsoliduar.
Vuciq gjatë takimeve të kaluara ka theksuar se ai nuk e dëshiron Thaçin – dhe poashtu edhe ky i fundit Vuciqin. Kjo në fakt u pa edhe gjatë konferencës në Mynih, por që të dy nuk përmendën temën e shumë përfolur të shkëmbimit të territoreve.
Debati i tyre na tregoi se konflikti duket i pazgjidhshëm në kohën e afërt. Edhe kontesti i emrit mes Shkupit dhe Athinës u zgjodh pas 28 vitesh. Kosova u bë e pavarur në 2008. Sipas kësaj logjike Thaçi dhe Vuciq kanë kohë deri 2036./Foldrejt.com
