Më 14 maj në Turqi u mbajtën zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare. Ndërsa në zgjedhjet parlamentare koalicioni i mbledhur rreth AKP-së, ndonëse i dobësuar, ruajti shumicën në Parlament, zgjedhjet presidenciale do të vendosen në raundin e dytë. Në diktatura nuk ka raund të dytë zgjedhjesh, transmeton Klix, përcjell Fol Drejt.
Kush do të jetë presidenti i ardhshëm i Turqisë, qytetarët e vendit do të vendosin në raundin e dytë. Në raundin e parë, presidenti aktual Rexhep Tajip Erdogan fitoi 49,52 për qind të votave, Kemal Kilicdaroglu, kandidati kryesor i opozitës përballë CHP-së dhe koalicionit të mbledhur rreth partisë më të madhe opozitare, fitoi 44,88 për qind dhe kandidati i ekstremit të djathtë Sinan Ogan fitoi 5.17 për qind.
Ajo që është veçanërisht e rëndësishme për procesin zgjedhor në Turqi është se 86.98 përqind e votuesve të mundshëm dolën, gjë që i jep secilit prej kandidatëve një legjitimitet demokratik që shumë në Evropën Perëndimore vetëm mund ta ëndërrojnë. Në zgjedhjet presidenciale në Francë të vitit 2022, pjesëmarrja në raundin e parë ishte 73,69 për qind dhe në Austri 65,19 për qind.
Tërmetet që kanë shkatërruar Turqinë jugore, problemet ekonomike të shkaktuara nga inflacioni i lartë kanë bërë që shumë komentues të parashikojnë se sundimit njëzetvjeçar të Erdoganit do t’i vijë fundi. Rezultatet e zgjedhjeve treguan tre fakte kryesore: Demokracia në Turqi është e gjallë, shoqëria është thellësisht e ndarë dhe Erdogan ende gëzon mbështetjen e shumicës së turqve.
Natyrisht, Turqia nuk duhet të imagjinohet si një demokraci idilike nga tekstet shkollore. Liria e medias nuk është në nivelin që duhet të jetë, presioni mbi partitë dhe përfaqësuesit politikë kurdë është i madh, por faktikisht është ende gabim të quash Erdoganin diktator, ose nëse ai është diktator, ai është ndoshta diktatori më i paaftë i cili arriti të qëndrojë në pushtet për më shumë se 20 vjet.
Në të dhënat historike, do të ishte e vështirë të gjeje një diktator që do të duhet të mbrojë pozicionin e tij në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale. A nuk do të ishte më e rëndësishme për një diktator sesa thjesht të gjente një stok prej një përqind të votave që do të ruante pozicionin e tij pa rrezikun e një raundi të dytë.
Në diktatura, tubimet ku opozita mbledh dhjetëra e qindra mijëra mbështetës të saj, të cilët në mënyrë të fshehtë i japin mbështetje publike kandidatit të tyre, nuk janë të mundshme.
Që demokracia është shumë e gjallë në Turqi, tregon edhe fakti se në qytetin më të madh Stamboll dhe kryeqytetin Ankara ka kryebashkiakë në pushtet që nuk janë anëtarë të AKP-së së Erdoganit.
Një shembull veçanërisht interesant janë zgjedhjet për kryebashkiak të Stambollit në vitin 2019. Në zgjedhjet e marsit 2019 fitoi kandidati i opozitës Ekrem Imamoglu, por diferenca mes tij dhe kandidatit të AKP Binali Yildirim ishte vetëm 0.16 për qind. Pas apelimeve të AKP-së, Komisioni Zgjedhor vendosi që zgjedhjet të përsëriten. Në zgjedhjet e përsëritura në qershor, Imamoglu arriti një fitore bindëse duke fituar 54.22 për qind të votave, ndërsa kundërshtari i tij Yildirim mori 45 për qind të votave. Yildirim fitoi afër 200,000 vota në krahasim me raundin e parë.
Ky rezultat i zgjedhjeve të përsëritura mund të nënkuptojë vetëm se Erdogan, edhe pse falë ndryshimeve kushtetuese dhe futjes së sistemit presidencial, ka pushtet pothuajse të pakufizuar në menaxhimin e Turqisë si president, ai nuk i kontrollon zgjedhjet në mënyrën e diktatorit.
Është e vështirë për një numër të caktuar kolumnistësh dhe figurash publike të pranojnë faktin se pikëpamja e tyre për demokracinë liberale nuk është e zbatueshme universalisht, dhe veçanërisht se ndoshta qytetarët e Turqisë në kapacitetin e tyre demokratik kanë të drejtë të zgjedhin një person me prirje autokratike si p.sh. si Erdogan në pushtet. Kështu, Constanze Letsch, kolumniste e gazetës së respektuar The Guardian, e quajti rubrikën e saj ” Erdogan kryeson në zgjedhjet turke dhe demokracia është një humbës i mundshëm”, vetë emri i kësaj rubrike është një oksimoron dhe demokracia vështirë se mund të jetë humbëse nëse më shumë se 86 për qind e popullsisë voton në zgjedhje.
Nëse Erdogan dëshiron të mbahet mend si një burrë shteti që e ktheu Turqinë në skenën botërore si një fuqi rajonale, ai duhet të jetë në gjendje të lexojë situatën në Turqi pavarësisht fitores së mundshme. Një pjesë e madhe e popullsisë është e qartë se nuk është e kënaqur me sundimin e tij dhe nëse ai nuk e rregullon politikën e tij, frakturat sociale do të vazhdojnë të rriten.
Demokracia turke nuk është ideale, Erdogan është ende një autokrat që sundon me dorë të rëndë, por evropianët duhet të pranojnë që shumica e turqve e duan atë si liderin e tyre. /FolDrejt/
