Roman Grüter, një shkencëtar biologjik nga Universiteti i Shkencave të Aplikuara në Cyrih, thotë se shkencëtarët kanë paralajmëruar për një kohë të gjatë se ndryshimi i klimës po rrit presionin mbi kultivuesit e kafesë në pothuajse të gjitha rajonet e botës, prandaj kjo pije e dashur mund të bëhet një mall luksi.
Javët e shiut të rrëmbyeshëm nuk kanë ndalur në kodrat rreth liqenit Victoria në Ugandën lindore, duke sfiduar modelet normale të reshjeve dhe duke paralajmëruar fatkeqësi të mundshme për ekonominë lokale, përcjell Fol Drejt.
Kultivuesit nuk mund të mbështeten më as te shiu as te dielli, dhe kultivimi i kafesë në atë vend është themeli kur ka punë. Edhe fermerë të tjerë në rajon raportojnë humbje të mëdha në të korrat e sezonit të kaluar.
Humbja e të korrave tregon një problem afatgjatë
Qeveria e Ugandës dëshiron të rrisë prodhimin e kafesë në 20 milionë qese në vit deri në vitin 2030 dhe të kalojë Etiopinë si prodhuesi më i madh i kafesë në Afrikë, por shkencëtarët janë skeptikë për planet e tyre sepse humbjet e të korrave tregojnë për një problem serioz dhe afatgjatë.
“Vëmë re se ndryshimi i klimës po rrit presionin mbi kultivuesit e kafesë në pothuajse të gjitha rajonet e botës”, thotë Grüter dhe shton se kjo është reflektuar prej kohësh në çmimin e kafesë.
Vitin e kaluar, zyra evropiane e statistikave Eurostat paralajmëroi se kafeja mund të bëhet një mall luksi. Krahas inflacionit të përgjithshëm, si fajtori kryesor përmenden gjithnjë e më pak të korrat, që është pasojë e ekstremeve klimatike.
Ky nuk është lajm as në Brazil.
“Në vitet e fundit, ne kemi qenë dëshmitarë të fatkeqësive të mëdha klimatike,” thotë Marcio Ferreira, president i eksportuesve brazilianë të kafesë.
Një thatësirë e madhe në shtetin Espírito Santo, një prodhues kryesor i kafesë robusta në Brazil, ka ndikuar tashmë në të korrat e dobëta në vendin me 13 milionë banorë.
Nga pikëpamja shkencore, ngjarje të tilla nuk janë befasuese.
Kulturat e kafesë janë më të prekura nga ndryshimet klimatike sesa kulturat e tjera
Prof. Grüter dhe ekipi i tij hulumtues zbuluan se kafeja vuan dukshëm më shumë nga ndryshimet klimatike në krahasim me produktet e tjera të eksportit si avokado ose shqeme.
“Veçanërisht fasulet Arabica janë shumë të ndjeshme dhe reagojnë keq ndaj temperaturave më të larta”, thotë eksperti.
Bimës së kafesë i pëlqen klima e ngrohtë dhe e lagësht e tropikëve. Ngjashëm me hardhinë, ndryshimet e temperaturës dhe ndryshimet e tokës bien menjëherë në sy në shije dhe cilësi.
Në terma afatgjatë dhe globalisht, temperaturat në rritje janë një parajsë e vërtetë për dëmtuesit edhe në lartësitë që më parë konsideroheshin të sigurta.
Ngjarjet ekstreme të motit afatshkurtër e bëjnë gjithashtu të vështirë kultivimin
Në të njëjtën kohë, kultivuesit e kafesë në mbarë botën duhet të përgatiten për ngjarje ekstreme të motit afatshkurtër si thatësirat, stuhitë dhe përmbytjet.
Hondurasi, i cili së bashku me Brazilin dhe Vietnamin është një eksportues kryesor i kafesë në vendet e BE-së, tashmë është prekur nga dy ndikime të ndryshme të ndryshimeve klimatike.
“Prodhimi i kafesë në Honduras ka qenë në rënie për pesë vjet,” thotë Napoleón Matute, një ekspert në Institutin e Kafes në Honduras.
Ky vend i Amerikës Qendrore që ndodhet midis Karaibeve dhe Paqësorit goditet vazhdimisht nga uraganet. Ekspertët e ndryshimeve klimatike besojnë se ato jo domosdoshmërisht shkaktojnë stuhi tropikale më të shpeshta, por janë më shkatërruese dhe në të njëjtën kohë rritet frekuenca e thatësirave në vend.
Të zhvendoset kultivimi i kafesë në një lartësi më të madhe?
Grüte thotë se ka disa opsione alternative dhe rajone të reja për rritjen e kafesë. Etiopia dhe Kenia jugperëndimore ndoshta do të duhet të gjejnë zona të reja për kultivim.
Por Christoph Gornott, kreu i Departamentit të Analizës së Agroekosistemeve në Universitetin Gjerman të Kaselit dhe Institutit të Potsdamit për Kërkimin e Ndikimit Klimatik, thotë se kjo nuk është një arsye e veçantë për optimizëm.
Ai pretendon se zhvendosja e kultivimit të kafesë në lartësi më të larta është pothuajse e pamundur.
Edhe nëse ka temperatura të përshtatshme për kultivimin e saj, kushtet e tokës mund të ulin cilësinë e kafesë. Sipas Gornott, kokrrat e kafesë arrijnë cilësinë e tyre më të mirë në tokë pak acid, të pasur me lëndë ushqyese. Ai shton se njohuritë, përvoja dhe infrastruktura e nevojshme mungojnë në rajone potencialisht të reja.
Mungesa e fuqisë punëtore për shkak të emigrimit
Ekziston një problem tjetër, veçanërisht në Honduras. Këto janë migrime që nxisin ndryshimet klimatike.
Kjo është arsyeja pse ka mungesë të fuqisë punëtore në fermat lokale të kafesë, thotë eksperti i kafesë Matute.
Gjithnjë e më shumë njerëz largohen nga plantacionet pas stuhive tropikale apo përmbytjeve që shkaktojnë dëme të mëdha. Ai shton se aktualisht ka rreth 100,000 prodhues kafeje në Honduras, dhe shumica janë fermerë të vegjël që janë më të cenuarit.
Gornott parashikon që edhe kompanitë e mëdha të kafesë ndoshta do të përballen me probleme në të ardhmen, sepse kanë filluar të përziejnë lloje të ndryshme kafeje për të arritur një shije të qëndrueshme të një pije me cilësi të dallueshme.
Ai beson se ndryshimet klimatike do ta bëjnë shumë më të vështirë arritjen e cilësisë dhe sasisë së barabartë në të ardhmen, ndaj propozon masa përshtatjeje – tani.
Potenciali për rritjen e kafesë në kultura të përziera?
Brazili nxori një mësim nga thatësira e madhe që goditi vendin pothuajse 10 vjet më parë. Fermerët duhej të rishpiknin të gjithë procesin e prodhimit: prodhuesit duhej të mësonin se si të mblidhnin ujin në mënyrë më efikase, toka e punueshme u zvogëlua dhe produktiviteti është rritur vitet e fundit.
Gornott sheh potencial të madh për kultivimin e suksesshëm të kafesë në kulturat e përziera.
Ai thotë se bimët më të larta ofrojnë hije për të korrat e kafesë, mbrojnë tokën nga erozioni pas shirave të dendur dhe rrisin përmbajtjen e karbonit dhe lëndëve ushqyese në tokë.
Ky lloj kultivimi gjithashtu kontribuon në parandalimin e rritjes së temperaturës – por vetëm deri në një gradë Celsius.
“Megjithatë, parashikimet aktuale parashikojnë një ngrohje prej tre gradë Celsius. Dhe në atë interval të temperaturës, ne arrijmë një kufi që nuk do të na lejojë të aplikojmë masa përshtatëse”, paralajmëron Gornott./FolDrejt/
