Ndërsa akulli që mban së bashku shkëmbinjtë në alpe fillon të shkrihet, alpinistët përballen me një rrezik në rritje të rënies së papritur të shkëmbinjve, raporton Klix, përcjell Fol Drejt.
Akulli në alpe shkrihet çdo vit e më shumë dhe kërcënon vetë malet ku ndodhet. Permafrosti i përhershëm në alpe ka tendencë të gjendet mbi 2500 m, ku depërton thellë në çarje të shkëmbinjve të ngurtë, duke i ndihmuar ata të “ngjiten”. Pa të, shpatet malore mund të bëhen të paqëndrueshme.
Dhe shkrirja ndodh në dy periudha të ndryshme kohore, shpjegon Florence Magnin, një anëtare e laboratorit Edytem dhe një nga studiuesit më të shquar që studion se si ndryshimi i klimës ndikon në permafrostin alpin. Një shkrirje afatshkurtër ndodh çdo verë, por valët e të nxehtit, të cilat janë bërë më të shpeshta në pjesë të alpeve Franceze që nga viti 2015, po e bëjnë dëmin e tyre.
“Nëse vera është më e ngrohtë, shtresa aktive, që do të thotë shtresa mbi permafrost që shkrihet gjithmonë në verë, bëhet më e thellë çdo vit”, thotë Magnin. “Kjo do të thotë se një pjesë e shtresës tani po shkrihet për herë të parë në histori, gjë që mund të shkaktojë destabilizimin e shkëmbit.”
Një problem tjetër mund të shihet përmes të dhënave afatgjata të mbledhura nga një rrjet sensorësh të ngulitur në sipërfaqen e shkëmbit. Të dhënat tregojnë se çdo 10 vjet temperatura mesatare në thellësi të shkëmbit rritet me një gradë Celsius.
“Kjo ngrohje e qëndrueshme dhe e ngadaltë mund të shkaktojë gjithashtu rrëshqitje të dheut,” thotë Magnin.
Alpinistët më të vjetër ende e mbajnë mend anekdotën për dy gjermanë që në vitin 1997 u ngjitën në faqen perëndimore të Aiguille du Dru, një majë e famshme në masivin Mont Blanc. Në fund të ditës, ata u vendosën për të kaluar natën në një parvaz në pjesën e sipërme të murit prej graniti. Deri në këtë pikë ngjitja e tyre po shkonte sipas planit, por diçka nuk shkonte, me orë të tëra dëgjonin tinguj të tmerrshëm që vinin nga thellësia e malit. Të alarmuar ata thirrën shërbimin e shpëtimit malor në mëngjes.
Menjëherë pasi helikopteri i largoi alpinistët, një rrëshqitje masive shkëmbore, me një vëllim prej afërsisht 27,000 metra kub, u rrëzua në anën perëndimore të Dru.
Një tjetër rrëshqitje masive shkëmbore në vitin 2011 zbuloi fajtorin e mundshëm, mbetjet e akullit që fshihen nën çarje. Kjo vetëm konfirmoi atë që ishte tashmë e qartë për shkencëtarët, se shkaku kryesor i rënieve jashtëzakonisht të mëdha të shkëmbinjve është degradimi i permafrostit të lashtë që mbush të çarat thellë brenda mureve.
“Ky lloj permafrosti zakonisht nuk është i disponueshëm, por rrëshqitjet e shkëmbinjve na dhanë mundësinë për të përcaktuar moshën e akullit, e cila ishte midis 800 dhe 4500 vjet”, thotë Ludovic Ravanel nga laboratori Edytem. Megjithatë, pavarësisht moshës së tij, ai duket se po shkrihet.
Ekspertët pohojnë se as nuk mund ta imagjinojmë se me çfarë shpejtësie po zhvillohen proceset që do të ndryshojnë përgjithmonë alpet siç i njohim sot. /FolDrejt/
