Pas më shumë se 20 vitesh, Ana Montes, një nga spiunet më të famshme të Luftës së Ftohtë e kapur nga SHBA-të, u lirua nga burgu.
65-vjeçarja spiunoi për autoritetet kubane për gati dy dekada ndërsa punonte si analiste në Agjencinë Amerikane të Inteligjencës së Mbrojtjes, shkruan BBC.
Pas arrestimit të saj në 2001, zyrtarët thanë se ajo kishte ekspozuar pothuajse plotësisht operacionet e inteligjencës amerikane në ishull, ndërsa njëri tha se ishte ndër “spiunët më të dëmshëm” që SHBA kishte kapur.
Kreu i kundërzbulimit gjatë presidencës së Xhorxh W. Bush, Michelle Van Cleave, i tha Kongresit në vitin 2012 se Montes “kompromentoi gjithçka, pothuajse gjithçka, që dinim për Kubën dhe se si vepronim në Kubë”.
“Pra, kubanezët ishin të vetëdijshëm për gjithçka që dinim për ta dhe mund ta përdornin atë në avantazhin e tyre. Përveç kësaj, ajo ishte në gjendje të ndikojë në vlerësimet për Kubën në bisedat me kolegët e saj dhe ajo kishte aftësinë t’ia përcjellte informacionin që merrte fuqive të tjera”, tha Cleave.
Pas arrestimit të saj, Montes u akuzua për zbulimin e identitetit të katër spiunëve amerikanë dhe sasi të madhe materialesh të klasifikuara. Ajo u dënua me 25 vjet burg dhe gjykatësi i dënimit e akuzoi atë se po rrezikonte “të gjithë kombin”.
Megjithatë, ndryshe nga spiunët e tjerë të profilit të lartë të kapur gjatë Luftës së Ftohtë, Montes ishte i motivuar nga ideologjia dhe jo nga përfitimet personale. Ajo pranoi të punonte për inteligjencën kubane pjesërisht sepse ajo kundërshtoi aktivitetet e administratës së Reganit në Amerikën Latine.
Inspektori i përgjithshëm i Ministrisë së Mbrojtjes deklaroi në raport se besonte se ishte zemëruar nga mbështetja e SHBA për grupin rebel të krahut të djathtë të Nikaraguas Contras, i cili dyshohet për krime lufte dhe krime të tjera në vend, shkruan BBC.
E afruar për herë të parë në vitin 1984 nga një kolege në Universitetin Johns Hopkins pasi ajo shprehu mosmiratimin e saj për veprimet e SHBA-së në Nikaragua, ajo u prezantua më vonë me një agjent të inteligjencës kubane dhe në një darkë në Nju Jork “ra dakord pa hezitim të punonte përmes kubanëve për të ‘ndihmuar’ Nikaragua.”, thuhet në raportin e kryeinspektorit.
Një vit më vonë, ajo udhëtoi në Havana për trajnim dhe më pas iu bashkua Agjencisë së Inteligjencës së Mbrojtjes, ku përfundimisht do të bëhej një analiste e lartë.
Për gati 20 vjet, çdo disa javë, ajo u takua me drejtuesit kubanë në restorante në Uashington dhe përveç kësaj dërgoi mesazhe të koduara me informacione tepër sekrete nëpërmjet ‘pagers’ ose marrësve të vegjël të telekomunikacionit pa tel.
Ajo u arrestua përfundimisht në shtator 2001 pasi inteligjenca amerikane mori një informacion se një punonjës i qeverisë dukej se ishte një spiun kuban. Një nga agjentet e FBI-së tha se ajo dukej stoike gjatë arrestimit, shkruan BBC.
Montes, pas daljes nga burgu, do të mbikëqyret për pesë vjet pas lirimit dhe përdorimi i saj i internetit do të monitorohet. Asaj do t’i ndalohet gjithashtu të punojë për qeverinë ose të kontaktojë agjentë të huaj pa leje.
Por një nga agjentët e FBI-së, Pete Lapp, tha se ai mendonte se nuk kishte gjasa që ajo të përpiqej të rivendoste kontaktin me agjentët kubanë.
“Ajo pjesë e jetës së saj ka mbaruar. Ajo bëri atë që bëri për ta. Nuk mund ta imagjinoj të rrezikojë lirinë e tij”, tha Lapp./FolDrejt/
