Koha e shtatzënisë është veçanërisht e pazakontë dhe stresuese për nënën, edhe nëse shfaqen vetëm emocione pozitive.
Hormonet kanë një ndikim të madh në emocionet pas lindjes, të cilat mund të shkaktojnë lumturi të madhe, por edhe një ndjenjë të fortë trishtimi dhe pafuqie. Depresioni pas lindjes gjithashtu nuk është i pazakontë, me të dhënat që tregojnë se deri në 70 përqind e nënave përjetojnë një formë depresioni ose trishtimi pas lindjes.
Pas rregullimit të ekuilibrit hormonal, depresioni i paslindjes dhe dëshpërimi i foshnjës qetësohen, por ndonjëherë ndjenja dhe efektet anësore të depresionit mund të mbeten më gjatë se sa pritej. Në këtë rast, është e nevojshme të konsultoheni me një mjek.
Pse shfaqet depresioni pas lindjes?
Ndjenja e trishtimit pas lindjes, edhe pse tingëllon e tmerrshme, nuk është një fenomen i pazakontë. Depresioni pas lindjes mund të ketë intensitete dhe kohëzgjatje të ndryshme. Ora e parë menjëherë pas lindjes është një nga fazat më kritike dhe hormonet pas lindjes kanë një ndikim të madh në të. Gjatë lindjes, ndodh një ndryshim i papritur për të gjithë organizmin, i cili mund të rezultojë në një ndryshim në sjelljen e nënës.
Në orën e parë pas lindjes lirohet në masën më të madhe hormoni oksitocinë dhe “hormonet e tjera të lumturisë” si estrogjeni, prolaktina dhe noradrenalina . Ndryshimet në ekuilibrin e këtyre hormoneve në trup mund të shkaktojnë një lidhje të veçantë midis nënës dhe fëmijës. Duke qenë se ato ekskretohen në masën më të madhe në orën e parë pas lindjes, zakonisht foshnja i jepet nënës në mënyrë që ata të prekin dhe të shikojnë njëri-tjetrin dhe kështu të forcohet kjo lidhje.
Megjithatë, përveç ndjenjës së lidhjes, këto hormone janë instinkti i trupit për mbijetesë dhe mbrojtje. Midis tyre janë adrenalina dhe noradrenalina, të cilat konsiderohen si hormone të agresionit, pra nxisin sjelljen mbrojtëse. Edhe pse mund të shkaktojnë një ndjenjë zemërimi, ato në fakt janë në rolin e udhëheqjes së nënës për të mbrojtur më shumë fetusin.
Një ndryshim i papritur mund të shkaktojë ndryshime fizike, veçanërisht pasi nivelet e progesteronit bien pas një kohe. Besohet se ky është shkaku i fenomenit depresionit pas lindjes, sepse një rënie e papritur shkakton edhe reagime. Megjithatë, shkaku i saktë nuk dihet 100%.
Mbi shfaqjen e depresionit pas lindjes mund të ndikohet edhe nga faktorë social, pra mbështetja që merr nëna nga mjedisi, si dhe ndihma që ajo mendon se ka nevojë. Mund të ndikojë edhe gjendja fizike dhe pesha e lindjes.
Simptomat e depresionit pas lindjes
Depresioni pas lindjes mund të jetë me intensitet të ndryshëm dhe të shfaqet tek nënat për një periudhë më të shkurtër ose më të gjatë. Të ndihesh e trishtuar pas lindjes nuk është e turpshme dhe as nuk do të thotë që dikush është nënë e keqe ose e do më pak fëmijën e tij. Për shkak të ndryshimeve intensive në trup, kjo ndjenjë vështirë se mund të kontrollohet apo rregullohet, ndaj është e nevojshme të njihen simptomat në kohë.
Trishtimi pas lindjes, depresioni pas lindjes dhe psikoza pas lindjes mund të shfaqen pas lindjes. Dallimi është kryesisht në intensitetin e simptomave, por edhe në kohëzgjatjen e tyre. Trishtimi pas lindjes shfaqet në shumicën e nënave, ndërsa vazhdimi i simptomave, pra depresioni pas lindjes ndodh në rreth 15 për qind të nënave.
Këto janë disa nga simptomat e depresionit pas lindjes :
– mungesë kënaqësie, ndjenjë ngurrimi
– reduktim i oreksit ose rritje e mbingrënies
– ndjenja e frikës, ankthit dhe shqetësimit
– gjumë i dobët dhe vështirësi për të fjetur
– zemërim, agjitacion, ndjenjë sikur të gjithë po ju shqetësojnë
– një ndjenjë faji dhe një nxitim i emocioneve dhe mendimeve negative
– të qara të shpeshta dhe të pakontrollueshme
Të gjitha këto simptoma, nëse zgjasin rreth një javë, mund të quhen pikëllim pas lindjes. Megjithatë, nëse simptomat e depresionit zgjasin më shumë, do të ishte mirë të monitorohej se kur filluan të shfaqen, në çfarë intensiteti dhe sa zgjasin. Nuk është e lehtë të përcaktohet se sa zgjat mesatarisht depresioni pas lindjes, sepse ai mund të ndryshojë nga nëna në nënë. Megjithatë, nëse simptomat janë intensive dhe zgjasin më shumë se një javë ose dy, bisedoni me mjekun tuaj dhe kërkoni ndihmë profesionale.
Psikozë pas lindjes
Rasti më i rëndë i depresionit pas lindjes, i cili kërkon ndihmë mjekësore sa më shpejt të jetë e mundur, është psikoza pas lindjes . Është një gjendje që shfaqet te një në 500 nëna të reja. Përveç simptomave të përmendura më parë si nervozizmi, faji, konfuzioni dhe pafuqia, këto janë disa simptoma të tjera që duhet t’i kushtoni vëmendje:
– rritje e konfuzionit dhe mosvetëdijes për mjedisin
– pagjumësi që zgjat më shumë
– nervozizëm i shtuar dhe nervozizëm i fortë
– paranojë
– halucinacione
– hiperaktivitet
– të folurit të shpejtë ose të ngadaltë
– mania (gjendje e eksitimit anormalisht të lartë dhe nivelit të energjisë)
– një ndjenjë e dëshirës për të dëmtuar veten ose fëmijën
Psikoza pas lindjes është një gjendje e rrezikshme që mund të rezultojë në vetëvrasje ose dhunë ndaj fëmijës. Gratë që përjetojnë këtë lloj ndryshimi intensiv nuk janë nëna të këqija dhe as nuk ndodh nën ndikimin e vetëdijshëm. Në rast të shfaqjes së simptomave të mësipërme, është e nevojshme të konsultoheni me mjekun sa më shpejt të jetë e mundur. Në psikozën pas lindjes kërkon trajtim spitalor dhe terapi medikamentoze.
Trajtimi i depresionit pas lindjes
Duke qenë se nuk dihet një shkak i qartë i depresionit pas lindjes , vëmendje duhet t’i kushtohet faktorëve përreth kur shfaqen simptomat. Kjo përfshin sjelljen mjedisore, mbështetjen, ndihmën, sjelljen e fëmijës, shëndetin dhe gjendjen fizike dhe shumë të tjera. Simptomat zakonisht largohen vetë, por ndonjëherë nevojitet ndihmë mjekësore.
Një nga hapat e parë është marrja e antidepresantëve dhe biseda me një psikolog, domethënë psikoterapia . Ilaqet kundër depresionit, si dhe ilaçet e tjera, mund të ndikojnë në qumështin dhe fetusin, ndaj është e rëndësishme të flisni me një specialist përpara se t’i merrni.
Kur shfaqet depresioni, këto janë disa hapa që një nënë mund të marrë vetë për t’u ndjerë më mirë:
– nëse keni mundësi, dilni në ajër të pastër dhe bëni një shëtitje
– Lërini të dashurit tuaj dhe anëtarët e familjes t’ju ndihmojnë, nuk keni pse të bëni gjithçka vetë
– përpiquni të lëvizni dhe të ushtroni çdo ditë për të paktën gjysmë ore në total
– Dieta juaj le të jetë ushqyese dhe e larmishme
– flini kur të doni dhe keni nevojë për të
– merrni vitaminë B6
– flisni për atë që ju shqetëson
Depresioni pas lindjes mund të jetë jetëshkurtër, por gjëja më e rëndësishme është që nëna ta kuptojë atë periudhë vetëm si një moment kalimtar që nuk mund të ndikojë. Ndjenja e fajit mund të rritet, por i takon mjedisit t’i japë nënës mbështetje emocionale dhe t’i bëjë të ditur se ajo nuk është një nënë e keqe, nuk është një nënë dhe se ky është një proces normal.
Depresioni pas lindjes mund të ndodhë edhe tek meshkujt , ashtu edhe tek femrat, dhe këtu disa raste kërkojnë diskutim me një mjek dhe një psikolog./FolDrejt/