Brezi më i famshëm kolumbian me Valderram, Asprilla, Valencia përfaqësonte një vend që ishte zhytur plotësisht. Në krye të saj ishte kapiteni, Andres “Caballero” Escobar, i cili pagoi çmimin përfundimtar në fund.
“Jeta nuk mbaron këtu. Duhet të ecim përpara. Sado e vështirë të jetë, duhet të ngrihemi përsëri. Kemi vetëm dy mundësi, të lejojmë zemërimin të na paralizojë dhe dhuna të vazhdojë, por ta kalojmë këtë dhe të bëjmë çmos për të ndihmuar të tjerët. Shihemi së shpejti, sepse jeta nuk mbaron këtu”.
Këto ishin fjalitë e fundit të shprehura publikisht të lojtarit të kombëtares kolumbiane Andres Escobar. Në fund të fundit, për gjithçka që bëjmë në jetë, nuk e dimë kurrë se kur janë për herë të fundit ato që bëjmë. Fjalë, puthje, zgjime, miqësi.
Rruga nga topi i futbollit te vrasja ishte vërtet e vështirë për t’u kuptuar dhe parashikuar.
As apeli i tij publik nuk gjeti mirëkuptim, siç bënë shumë të tjerë më parë.
Atletico Nacional i Pablo Escobar
Andres u rrit në Medellin në një familje të klasës së mesme. Babai i tij formoi një organizatë që lejonte të rinjtë të luanin futboll në vend të krimit. “Fëmija” i futbollit i Atlético Nacional, i cili ishte në pronësi të bosit të drogës Pablo Escobar Gaviria, u shpagua shpejt për krenarinë më të madhe Medellin. Pas vetëm tre vitesh karrierë profesionale, Nacional fitoi Copa Libertadores në vitin 1989, pasi mundi Olimpian të Paraguait. Një vit para se Andres të bënte debutimin e tij për ekipin kombëtar në një fitore 3:0 ndaj Kanadasë.
Është sekret i hapur që të gjithë lojtarët vizituan Gavirinë në burgun ku ai ndodhej në atë kohë. Dhe Andres gjithashtu. Në një rast edhe motra e tij ka kujtuar bisedën e saj me vëllain e saj – “Maria, nuk më vjen mirë, por nuk kam zgjidhje”.
Ai drejtoi Kolumbinë pas një fushate torturuese kualifikuese në Itali në vitin 1990, kur ekipi i tij kaloi fazën e grupeve. Në 1/8 e finales, goditja e kampionatit në atë kohë, Kameruni ishte më i mirë, falë golave të legjendarit Roger Milla në minutat e 106-të dhe 109-të të shtesës.
Kupa e Botës 1994, një ekip në rritje dhe një komb në fundosje
Ai nuk mori pjesë në eliminatoret për kampionatin e vitit 1994 (Kolumbia atëherë kishte një seri prej 26 fitoresh me vetëm një humbje, ndërsa në kualifikuese ishte e pamposhtur me katër fitore dhe dy barazime). “Los Cafeteros” mposhti edhe Argjentinën në Buenos Aires 5-0, me brohoritjet e tifozëve bojë qielli. Kombi që atëherë kishte një Diego Maradona brohoriste lojtarët rivalë! Madje një legjendë, Pele, deklaroi para kampionatit se gjysmëfinalet ishin në pëllëmbë të dorës.
Freddy Rincón, Faustino Asprilja, brilant Carlos Valderrama, Ivan Valenciano, Oscar Cordoba, Alexis Garcia. Andres Escobar ishte lideri i këtij ekipi, i cili, sipas shumë njerëzve, formoi një plejadë unike yjesh mbi Kolumbi. Në një kohë kur mbrojtësit karakterizoheshin nga forca, mprehtësia dhe shpesh forca fizike, Escobar bënte gjithçka me lehtësi dhe stil. Loja e tij pasqyronte personalitetin e tij. Toleranca dhe durimi ishin pjesë e kodit të familjes së tij.
Tani është më e qartë se nga erdhi euforia që mbarti brezin që ngjallte shpresa për kolumbianët si kurrë më parë. Por, siç mund të ndodhë me shpresat, ndoshta ato ishin shumë të larta.
Kolumbia e mbylli në mënyrë jo të mirë fazën e grupeve. Ajo mundi Zvicrën në ndeshjen e fundit, por humbi nga Rumania. Historia e tragjedisë u ndje tashmë më 19 qershor pas golave të pësuar nga Georgi Hadzi dhe Florian Raduchou. Kërcënimet filluan dhe vetë Francisco Maturana mori një ultimatum që Gabriel Barabas Gomes duhej të luante në mes të fushës ose i gjithë ekipi do të shkarkohej.
Luis “Chonto” Herrera ishte në një pozicion edhe më të palakmueshëm. Fëmija i tij u rrëmbye disa ditë pas vdekjes së Pablo Escobar dhe vëllai i tij vdiq në një aksident të dyshimtë automobilistik. Ishte Andres ai që i dha forcë për të dalë në fushë kundër amerikanëve.
Ku u zhduk fryma e optimizmit dhe e unitetit të kombëtares? Një pyetje e tepërt.
Fillimi i futbollit dhe krimit. Mu ketu.
Kjo u pasua nga një ndeshje kundër Amerikës në stadiumin Rose Bowl në Pasadena para 94,000 njerëzve (një humbje 2-1), katër ditë më vonë. Të gjithë e dinin që loja nuk ishte vetëm për pasime, se kishte diçka më të madhe në lojë. Shumë lojtarë kishin lot në sy në dhomën e zhveshjes. Kush mund ta dinte që topi i dërguar i John Harks në minutën e 21-të do të çonte në tragjedi, shumë më të mëdha se autogoli i parë dhe i fundit në karrierën e Andres Escobar.
Golin e dytë e shënoi Ernie Stuart, ndërsa golin e ngushëllimit për Kolumbinë e shënoi Adolfo Valencia në minutën e 90-të. Përsëri, kush mund ta dinte se një tjetër gol eventual në kohën shtesë do të ishte shpëtimi i jetës?
Rruga drejt vdekjes dhe vrasjes
Një brez i mrekullueshëm i shpërndarë nëpër botën e bardhë dhe Escobar “El Caballero del Futbol”, një zotëri, u nis për në shtëpi. Edhe pse ai duhej të vizitonte më parë të afërmit në Las Vegas.
Ajo “shtëpi” u bë rrënojat e trashëgimisë së drogës së Pablo Escobar. Ndikimi i tij në të gjithë publikun dhe futbollin dukej se vendosi parametrat e kësaj vdekjeje. Edhe pse ironia është se ai vetë ndoshta e adhuronte Escobarin.
Kjo është arsyeja pse vrasja e Andres është shumë më tepër se një zënkë në lokal në lagjen El Poblado të Medellin, e cila përfundoi në mënyrën më tragjike, siç donin ta portretizonin disa. Narko-terrorizmi, pastrimi i parave dhe bastet janë bashkuar për të krijuar një nga historitë më tragjike të Kupës së Botës. Më tragjikja, për të qenë të saktë. Por le të kthehemi te vetë vrasja.
Më 1 korrik 1994, pesë ditë pas eliminimit, Escobar dhe shoqëria e tij shkuan në dyqan, për të vazhduar udhëtimin e tyre në klubin e natës El Indio. Francisco Maturana e kishte paralajmëruar më parë Escobarin që të mos dilte askund. “Këtu nuk zgjidhen gjërat me grushte”, i tha ai para një zhveshtoreje të mbushur plot.
Ky paralajmërim nuk gjeti rrugën e vet.
Andres u nda me miqtë e tij dhe në orën 3 të mëngjesit mbeti vetëm në makinë, në parkingun e klubit. U shfaqën tre djem, filloi një debat. Ata kanë nxjerrë pistoletat, e kanë goditur gjashtë plumba të kalibrit 38, ndërsa pas çdo gjuajtje dyshohet se dëgjoheshin thirrjet “Gol, gol”. Pikapi Toyota u zhduk gjatë natës, ndërsa Escobar mbeti i shtrirë në një pellg gjaku për 45 minuta, më pas u dërgua në spital, ku vdiq pak më pas.
Kolumbia, megjithëse dukej se nuk mund të ishte e zezë, u bë një krater i pafund dëshpërimi dhe kaosi në sytë e gjithë botës.
Epilogu
Umberto Castro Munoz, një truprojë i një karteli droge në Kolumbi, u arrestua natën e 2 korrikut 1994 dhe rrëfeu të nesërmen për vrasjen e Escobar. Castro ka punuar gjithashtu si shofer për shpërndarësin e drogës Santiago Gallon, i cili dyshohet se ka humbur shumë para duke vënë baste për rezultatin e ndeshjes. Ai u shpall fajtor për vrasjen e Escobarit në qershor 1995. Ai u dënua me 43 vjet burg. Dënimi më vonë u ul në 26 vjet sepse në vitin 2001 ai i nënshtrohej ligjit aktual penal. Tre bashkëpunëtorët e tij u shpallën të pafajshëm.
Trajneri i Kolumbisë, Francisco Maturán tha në vitin 2013 se vrasja e Escobar nuk kishte të bënte me futbollin apo Kupën e Botës, por se ai ishte “në vendin e gabuar në kohën e gabuar” në një moment të dhunshëm në historinë e Kolumbisë.
E vërteta është se pronari i vërtetë i Atlético Nacional, Pablo Gaviria, ka gjetur një mënyrë të shkëlqyer për të pastruar paratë e tij përmes futbollit, shitjes së biletave, të drejtave televizive. Në vitet tetëdhjetë, trendi i tij u pranua nga kartelet e tjera, duke investuar shuma përrallore në futboll. Vrasja e Pablo Eskobarit më 3 dhjetor 1993 nuk solli asnjë ndryshim, për më tepër u krijua anarki e vërtetë, tashmë të gjithë janë bërë “bos”. Rregullat e lojës u miratuan nga bota e së keqes dhe vorbullën në të cilën ndodhej Kolumbia, askush nuk mund ta ngadalësonte.
Fakti që vrasësi vinte nga bota e karteleve të drogës konfirmoi në mënyrë simbolike atë që ndodh kur krimi i futet sportit. Fatkeqësisht, kjo tragjedi nuk u bë mësim, por model, i cili zbatohet në shumë vende të futbollit edhe sot.
Vdekja, megjithatë, nuk njollos asgjë nga trashëgimia e Escobar. Si mundi ajo? 120,000 njerëz erdhën në funeralin e tij. Pas vdekjes së tij, familja e tij themeloi Projektin Andres Escobar për të ndihmuar fëmijët të luanin futboll, diçka për të cilën babai i tij do të ishte krenar.
Vdekja e tij ishte e rëndë për tifozët e Nasional. Çdo vit, njerëzit i bëjnë homazhe Escobar duke sjellë fotot e tij në lojëra./FolDrejt/